مطالعۀ تاریخی ـ تطبیقی سیاستگذاری انتخابات در جمهوری ترکیه و جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی گرایش سیاستگذاری عمومی، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.

2 استاد و عضو هیات علمی، گروه آموزشی تاریخ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز ، ایران.

3 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران

چکیده

یکی از عوامل زیرساختی سیاست و ریشه‌ای در دموکراسی، انتخابات و شیوه‌های برگزاری آن است. در پژوهش حاضر، به مقولۀ انتخابات در دو کشور ایران و ترکیه پرداخته شده است که علیرغم تفاوت‌های ویژه، دارای تشابهات بسیاری نیز از جهت استراتژیکی، دینی، تاریخی، فرهنگی و ساختارهای جمعیتی هستند. بحث در این رابطه و امکان قیاس به این دلیل میسر می‌گردد که از سویی، وزن و اهمیت در منطقه و حضور در معادلات منطقه‌ای کشور ترکیه در سال‌های اخیر بیش از پیش آشکار گشته است و از سوی دیگر، همکاری اقتصادی رو به رشد این کشور با ایران پدیدار شده است. همچنین، تلاش هر دو کشور برای اقداماتی که منجر به دستیابی به دموکراسی، (از دهۀ 80 میلادی تقریباً همزمان با انقلاب اسلامی در ایران و وقوع کودتا در ترکیه) بوده است، مقایسه و تطبیق را سهل‌تر نموده است. در همین راستا با بهره‌گیری از روش تطبیقی ـ تاریخی با رویکرد تحلیلی، به بحث و بررسی قوانین و مقرراتی پرداخته شده است که مرتبط با فرآیند دو انتخابات ریاست جمهوری و مجلس نمایندگان است که اهمیت بیشتری نسبت به سایر انتخابات در دو کشور مذکور دارد. در نهایت، با تمرکز ویژه در روند انتخابات ایران، تفاوت‌هایی نظیر عدم تعدیل و اصلاح قانون اساسی، کمرنگ بودن نقش احزاب، پیچیدگی مراحل، تعدد ارگان‌های دخیل و مواردی دیگر نتیجه‌گیری شده و تعدیلات در قانون اساسی ، اصلاح قوانین مرتبط با انتخابات و تجمیع تمام فعالیت‌های پیرامون آن در یک سازمان مستقل استنباط شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Historical-Comparative Study on Electoral Policy in Iran and Turkey (After the Islamic Revolution)

نویسندگان [English]

  • Hawre Modarres 1
  • Jalil Nayebian 2
  • Parviz Ahahdi 3

1 . PhD Student of Public Policy Department of Political Science and International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Science, Azad University of Tabriz,

2 PhD, Professor and Faculty Member of Department of History at Faculty of Law and Social Science, University of Tabriz, Major Field of Study: Contemporary Political History

3 Assistant Professor, Chancellor of Islamic Azad University of Ajabshir Branch, Major Field of Study: Political Science and International Relations

چکیده [English]

One of the infrastructural factors of Politics and thematic in democracy is elections and methods of holding it. In the present research, the election procedure has been considered in Iran and Turkey which despite of particular differences have a lot of strategic, religious, historical, and cultural similarities as well as similarities in demographic structures. Turkey’s important position in the region and regional contracts, a growing economic collaboration with Iran and both countries’ efforts towards democracy (since 1980s concurrent with Islamic revolution in Iran and Coup in Turkey) has made comparison and adaptation easier. Therefore, based on a comparative-historical method with analytical approach, regarding that presidential and parliament elections are of high importance in both countries, related regulations and rules involved in this process are examined. Eventually, with a special focus on Iran elections, factors such as the lack of modifications of the constitution, the diminished role of parties, the complexity of the processes, and the multiplicity of bodies involved and some other cases were concluded as well constitutional amendments, electoral laws reform and integration of all related activities in an independent organization were deduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elections
  • Constitution
  • Presidency
  • Parliament
  • Vote
استیل، فیلیپ. (1389). تاریخچه انتخابات در جهان (ترجمه پرویز دلیرپور)، تهران: نشر سبزان.
آفاری، ژانت. (1379). انقلاب مشروطه ایران، (ترجمه رضا رضائی)، تهران: نشر بیستون.
بابایی، محمد؛ مرادی، ساسان؛ قاسمی، علی‌اصغر. (1397). «تخریب و مبارزات منفی در انتخابات ریاست جمهوری ایران»، تهران: پژوهشنامه علوم‌سیاسی، سال چهاردهم، شماره نخست، صص 62-35.
بزرگمهری، مجید. (1385). «بررسی تطبیقی نظام انتخاباتی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری فرانسه (مجلس قانونگذاری ملی و ریاست جمهوری)»، تهران: مدرس علوم انسانی، دوره 11، شماره 4، صص 23-1.
بشیریه، حسین. (1394). گذار به دموکراسی، تهران: نشر نگاه معاصر.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل. (1384). بایسته‌‌های حقوق اساسی، تهران: نشر میزان.
عمید زنجانی، عباسعلی؛ موسی زاده، ابراهیم. (1389). دانشنامه فقه سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حاجیانی، ابراهیم؛ پاک سرشت، سلیمان. (1387). «بررسی تجربی الگوهای مشروعیت سیاسی در بین طبقه متوسط شهری ایران»، تهران: مجلۀ جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1، صص 67-50.
جانسیز، احمد؛ صالحیان، تاج الدین. (1395). «نگاه نو به رقابت ایران و ترکیه در کسب قدرت منطقه‌ای»، فصلنامه پژوهشهای بین‌الملل، دوره نخست، شماره 19، صص 176-143.
راش، مایکل. (1381). جامعهوسیاست، (ترجمه منوچهر صبوری)، تهران: انتشارات سمت.
رحیمی، حسین. (1378). «نقش احزاب در توسعه سیاسی و امنیت ملی»، فصلنامهمطالعاتراهبردی، شماره چهارم، صص 146-127.
زرافشان، محمدهادی؛ حسینی‌پور اردکانی، سید مجتبی. (1397). ویراست دوم، مجموعه قوانین و مقررات انتخابات، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
زمانی، ابوالفضل؛ فرهادی، سمانه. (1395). ارزیابی نقش انتخابات درتأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، صص 3220-3209.
ساروخانی، باقر. (1370). دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان.
عباسی، بیژن؛ جعفری، مصطفی. (1390). «بررسی تطبیقی شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان در نظام انتخاباتی مجالس ایران و مالزی»، مجله حقوق تطبیقی، دوره 2، شماره 2، صص 132-115.
فتاحی زفرقندی، علی. (1397). شورای نگهبان؛ نظارت بر انتخابات، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
قیصری، نوراله؛ طاهری فدافن، دانیال ؛ باقری فارسانی، مهدی. (1394). «مدیریت انتخابات در ایران؛ کیفیت و ارزیابی اجرا» ، مجلۀ پژوهش­های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 13،  صص 34-9.
گلشن پژوه، محمودرضا. (1388). بررسی تطبیقی نظامهای انتخاباتی پنج کشور آمریکا، فرانسه، ترکیه، هند و مالزی، تهران: انتشارات ابرار.
محسنی تبریزی، علیرضا. (1375). «بیگانگی؛ مانعی برای مشارکت و  توسعه ملی: بررسی رابطه‌ی میان بیگانگی و مشارکت اجتماعی و سیاسی»، نامهپژوهش، سال اول، شماره یک، صص 110-89.
مصطفی پور، مهدی. (1395). «نقش احزاب در تضمین سلامت انتخابات در نظام حقوقی ایران و اسناد بین المللی»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
ملکی، صادق. (1394-14 بهمن). «ارزیابی تطبیقی نظام انتخابات در ایران و ترکیه در گفتگو با صادق ملکی»، مصاحبه کننده: اعتمادی، آزاده، تهران: موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران، شناسه خبر 60311 ، www.irana.ir/news/81954190)).
منصوریان، مصطفی. (1396). نظام حقوقی حاکم بر انتخابات (جلد 1)، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
نظری، نظیر. (1396). «امکان سنجی تحزب در جمهوری اسلامی ایران»، تهران: پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.
وحید، مجید. (1395). سیاستگذاری عمومی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
یزدان‌پناه، کیومرث؛ جلوخانی نیارکی، محمدرضا. (1397). «برنامه‌ریزی و مدیریت مکانی شعب اخذ رأی در محیط سیستم اطلاعاتی جغرافیایی (GIS)»، فصلنامه سیاست، دوره 48، شماره 1، صص 269-257.
منابع انگلیسی-ترکی و سایت­ها
Abrahamian, E., (1982).   Iran   between   Two Revolutions, Princeton: Princeton University Press.
Alem.Y., (2011). Duality by Design: The Iranian Electoral System, ISBN 1-931459-59-2, Washington,   D. C.: International Foundation for electoral systems (IFES).
Arslantas, D., Arslantas, S., (2020). "Does the Electoral System Foster a Predominant Party System?" Evidence from Turkey, Article in Swiss Political Science Review, Vol. 26, No. 1, pp. 125-143.
Asayesh, H., Halim, A. A., Jawan, J. A., Shojaei, S. N., (2011). "Politicl Party in Islamic Republic of Iran": A review, Journal of Politics and Law, Vol (4), No. 1, pp. 221-230.
Haydaroğlu, C., Çevik, G., (2016). "Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Demokrasi Ve Ekonomi İlişkisi Çerçevesinde İncelenmesi", Şeyh Edebali Üniversitesi, International Journal of Political Studies, Yil: 2, Cilt: 2, Sayi: 1, pp. 51-63.
Işil, Z., Tűrkan, I., (2018). "Electoral Integrity and Election Monitoring in Turkey", Marmara University Journal of Political Science, Vol (6), No. 1, pp. 143-168.
Kayali. H., (2012). "Elections and the Electoral Process in the Ottoman Empire, 1876-1919", Int. J. Middle East Stud. Cambridge University Press, Vol. 27. No. 3, pp. 265-286.
Klimek, P., Jiménez, R., Hidalgo, M., Hinteregger, A., Thurner, S., (2018). "Forensic analysis of Turkish elections in 2017-2018", PLoS ONE, Vol (13), No. 10:e0204975, doi:10.1371/journal.pone.0204975.
Norris, P., "Choosing Electoral Systems: Proportional, Majoritation and Mixed systems". International Political Science Review, Vol (18), No.3, pp. 297-312.
Zariç, S., (2019). "Türkiye’De Seçim Baraji Ve Avrupa ki uygulamaları ve Ülkelerinde Durum", Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, DOI: 10.30794/Pausbed,ss. 247-259.
https://www.ecoi.net.
https://www.turkiye.gov.tr/yuksek-secim-kurulu-baskanligi
http://www.osce.org/odihr