پژوهش های روابط بین الملل

تبیین نقش و جایگاه بندر گوادر در راهبرد کلان امنیتی «چین- پاکستان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

سرعت رشد روابط چین و پاکستان طی بیش از شش دهه گذشته در تمامی زمینه‌ها (اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی و...) به گونه‌ای بوده که می‌توان از صفت استراتژیک برای توصیف آن بهره برد. در ادامه همکاری‌های همه-جانبه چین و پاکستان، طرح توسعه بندر گوادر یکی از اولویت‌های اصلی دو کشور است که در بردارند اهداف بلند مدت برای آنها است. این پژوهش قصد دارد با عطف به نظریة امنیتی مکتب کپنهاگ به اهداف نهان و پنهان طرح توسعه بندر گوادر بپردازد. سوال اصلی مقاله اینگونه است؛ در طرح توسعه بندر گوادر پاکستان توسط چین، چه اهداف خاصی نهفته است؟ به ‌نظر طرح توسعه بندر گوادر دارای اهدافی فراتر از صرفِ اهداف خاص اقتصادی است. در طرح توسعه این بندر استراتژیک، حصول زیربنای امنیت به اشکال امنیتِ همه‌جانبه (موسع)، هدف نخستین، اصلی و نهایی دو کشور است. مراد از امنیت موسع، نمود امنیت به‌اشکال گوناگون امنیت اقتصادی، امنیت نظامی- دفاعی، امنیت سیاسی، امنیت سرزمینی و... است. محاصره هند (استراتژی گردنبند مروارید)، ایجاد موازنه با ایالات متحده در مناطق پیرامونی (خلیج فارس، دریای چین جنوبی و ...)، گزینه بندر چابهار ایران (به اشکال همکاری و رقابت)، تسلط بر مناطق واگرای قومی– مذهبی سین کیانگ و قومی بلوچستان، دور زدن مسیر طولانی و ناامن آبهای مالاکا و اهداف تجاری (با آسیای مرکزی، افغانستا، ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس و بخشی از آفریقا) از جمله دلایل علاقه دو کشور در بسط توسعه این بندر راهبردی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of role and position of Gwadar port in macro security strategy of “China-Pakistan”

نویسندگان [English]

  • ebrahim ahmadi 1
  • abbas ahmadi 2
  • mehdi hidryan 3

1 university ferdowsi

2 tehran

3 phd student political geography trbiat modares university

چکیده [English]

Growth rate of China and Pakistan relationships over past six decades in all (fields of economical, political, military, security,…) was such that can be described as a strategic relationship. Further on China-Pakistan comprehensive relations, development plan of Gwadar port is one of main priorities of the two countries which contain long -period aims for them. This research aims at studying hidden goals of development plan of Gwadar port with regard to security theory of Copenhagen school. Main question of this article is that what specific goals in the development plan of Pakistan Gwadar port by China lies. It seems that development plan of Gwadar port has some goals beyond economical ones. In development plan of this strategic port, obtaining infrastructure security in the form of comprehensive security (extensive) is the first, main, and final aim of the two countries. By extensive security it means security outlook in the different form of economical, military, defensive, political, and territory security. Siege of India (pearl necklace strategy), making balance with the united state in peripheral areas (Persian goal, south China sea,…, Chabahar port in Iran(in the form of cooperation and competition), dominating divergent religious areas of Seen kiang and Baloochestan , bypassing the long and unsafe rout of Malaka waters and trade goals by central Asia, Afghanestan, Iran, Persian golf countries and part of Africa) are strategies among reasons of the interest of both countries in development of this strategic port.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gwadar port
  • " China
  • " Pakistan
  • " Copenhagen School
امیراحمدیان، بهرام وصالحی دولت‌آباد، روح‌الله. (1395). «ابتکار جاده ابریشم جدید چین (اهداف، موانع و چالش‌ها)»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره 36.
اطاعت، جواد و احمدی، ابراهیم. (1394). «تحلیل ژئوپلیتیکی روابط پاکستان و همسایگان: تنش‌ها و تهدیدها»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دوره 7، شماره 24.
بهرامی‌مقدم، سجاد. (1395). «پیامدهای حضور و نفوذ چین در بندر گوادر»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح،  13 بهمن 1395.
ترابی، قاسم و صانعی، راضیه. (1395). «موانع تحقق ابرپروژه جاده ابریشم از چشم­انداز نظریه همگرایی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 35.
حافظ­نیا، محمدرضا. (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت. (1390). نظریه‌های متعارضدرروابطبین‌الملل، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران: انتشارات قومس.
شفیعی، نوذز. (1395). «اهداف و تاثیرات مختلف کریدور چین و پاکستان»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح‌، 12 دیماه.
‌نوذر، شفیعی و فرجی‌نصیر، شهریار. (1388). «بندر گوادر؛ کانال ورود چین به خلیج فارس»، دوفصلنامه پژوهش سیاست، سال یازدهم، شماره 27.
شیهان، مایکل. (1388). امنیتبین‌الملل، ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
شریعتی‌نیا، محسن. (1387). «آینده محیط امنیتی آسیا؛ متغیرهای تأثیر گذا»ر، فصلنامه راهبرد، شماره 47.
 عبدی، عطاءالله و رجب­نژاد، ناصر. (1396). «تبیین پیامدهای ژئوپلیتیکی سرمایه­گذاری چین، در گوادر بر بندر چابهار»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 46.
عزتی، عزت­الله. (1386). نظریه‌های جدید در جغرافیای سیاسی، تهران: انتشارات قومس.
فرزین‌نیا، زیبا و ایاز، بهروز. (1395). «مناسبات راهبردی چین و پاکستان و تأثیر آن بر نظم منطقه‌ای جنوب آسیا»،  فصلنامه سیاست خارجی، سال سی‌ام، شماره 4.
فرزین‌نیا، زیبا. (1390). «چین و پاکستان و آینده روابط»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، 23 بهمن.
      فرزین‌نیا، زیبا. (1388). «روابط هند و چین: همکاری و رقابت»، فصلنامه آسیای مرکزی و ققاز، شماره 65.
کشمیری، سیدمحمد. (1395). «روابط آمریکا و چین: از همکاری اقتصادی تا روابط استراتژیک»، مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، سال اول، شماره 2.
کتابی، محمود، دهقان، یداله و نصیری، سارا. (1395). «تبیین روابط استراتژیک چین و پاکستان»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره پنجم، شماره 1.
مسرور، محمد و خانی، محمدحسن. (1397). «بازآرایی ژئوپلیتیکی در دریای جنوبی چین»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره 2، صص 168-196.
محمدی، حمیدرضا و احمدی، ابراهیم. (1397). «موازنه­گرایی در سیاست­های ژئوپلیتیکی هند (با تأکید بر نقش و جایگاه بندر چابهار ایران)»، پژوهش­های دانش زمین، سال نهم، شماره 33، صص 65-46.
محروق، فاطمه. (1395). «همکاری‌ نظامی چین و پاکستان»، فصلنامه روابط خارجی، سال هشتم، شماره 29.
Ahmad, Azhar. (2015). “Gwadar: Potential and Prospects”, Pak Institute for Conflict and Security Studies (Accessed on 2015 January 29).
Ali Khan, Zahid. (2012). Balochistan Factor in Pak-Iran Relations, Opportunities and Constraints”, Journal of South AsianStudies, Vol.21, No.1.
Boni, Filippo. (2016). “Civil-military Relations in Pakistan: a case Study of Sino- Pakistani relations and the port of Gwadar”, Commonwealth & Comparative Politics, Vol.54, No.4, PP. 498-517.
Buzan, Barry & Hansen, Lene. (2009). The Evolution of International Security Studies,Cambridge University Press, Information on this title: www.cambridge.org/9780521694223
Balzacq, Thierry. (2009). Constructivism and Securitization Studies, London: Rutledge.
Behnke, Andereas. (2006). “No Way Out: Desecuritization, Emancipation and the Eternal Return of Political Trends”, Journal of International Relations and Development, Vol. 9, No.1.
Conrad, Portia B. (2017). “China's Access to Gwadar Port: Strategic Implications and Options for India”, Maritime Affairs: Journal of the National Maritime Foundation of India, Vol.13, No.1, PP.55-62.
Fallon, Theresa. (2015). “The New Silk Road: Xi Jinping’s Grand Strategy for Eurasia”, American Foreign Policy Interests (AFPI), Vol.37, No.3.
Garver, John W. (2012). “The Diplomacy of a Rising China in South Asia”, Foreign Policy Research Institute by Elsevier Ltd.
Hassan, Kanwal. (2017). “A Pakistani Overview of Pakistan-China Relations: From Geopolitical Compulsions to a Strengthening Co-operation” (Accessed on 2017 July 9). In: Center Asia EU
Hamid, Akif & Hameed, Huma. (2016). “Pakistan’s Print Media Presentation of Pakistan China Relation and New Silk Route Corridor Project (A Case Study of Chinese President Xi JinPing Visit Days)”, Journal of Political Sciences & Public Affairs, Vol. 4,  No. 1.
Hrubos, Idiko. (2014). China-India Nuclear Relations, National Bureau of Asian Research (Accessed on 2014 October 28). At: https://www.nbr.org.
India's Chabahar port project in Iran won't be impacted by US sanctions: Trump administration (Accessed on 2019 April 24). In: https://www.businesstoday.
Ijaz KhanK. (2007). Pakistan's Strategic Culture and Foreign Policy Making, University of Peshawar.
Jaffrelot, Christophe. (2011). “A Tale of Two Ports: Gwadar and Chabahar Display Chinese- Indian Rivalry in the Arabian Sea”, YaleGlobal Online (Accessed on 2011 Jan 7), Retrieved fromhttps://yaleglobal.yale.edu/content/tale-two-ports.
Kanwal, Gurmeet. (2018). Pakistan’s Gwadar Port; A New Naval Base in China’s String of Pearls in the Indo-Pacif ic, Center For Strategic & International Studies (CSIS), (Accessed on 2018, April 2), In: WWW.CSIS.ORG
Khan Afridi, Manzoor. (2015). “An Era of Climax of Cordiality In Sino-Pakistan Relations”, International Journal of Social Science Studies, Vol. 3, No. 3.
Kataria, Jafar Riaz & Naveed, Anum. (2014). “Pakistan-China Social and Economic Relations”, South Asian Studies (A Research Journal of South Asian Studies), Vol. 29, No.2.
Muzalevsky, Roman. (2015). “China's Rise and Reconfiguration of Central Asia's Geopolitics: A Case for US Pivot to Eurasia”, Army War College Strategic Studies Institute.
Mushahid, Hussain.  (2013). “Pakistan and China: Strategic Partners in the 21st Century, Pakistan-China Institut.
Malik, Hasan Yaser. (2012). “Strategic Importance of Gwadar Port”, Journal of Political Studies, Vol. 19, No. 2.

Priego, Alberto. (2008). “Pakistan between Central and South Asia RSC, Central Asia and the Caucasus,” Vol.54, No.6.

Ramachandran, Sudha. (2019). “India Doubles Down on Chabahar Gambit”, THE DIPLOMAT (Accessed on 2019, January 14).

Ring, Andrew H. (2012). “A U.S. South China Sea Perspective: Just Over the Horizon,” Weatherhead Center for International Affairs, Harvard University.
SIPRI. (2019), Trends in World Military Expenditure, 2018, PP.1-12. Available at: https://www.sipri.org
SIPRI Military Expenditure Database. (2014). “From: http://www. sipri.org/research/ armaments/milex/milex_database.
SIPRI Yearbook. (2013). Available at: SIPRI.org
Shah, Ahmed, Hussain, Choudhry & Ishtiaq Ahmad. (2013). “Pak-China Diplomatic and Military Relations: An Analysis”, Berkeley Journal of Social Science, Vol.3
Stone, Marianne. (2009). “Security According to Buzan: A Comprehensive Security Analysis”, Sciences Po –Paris, France Columbia University, School of International and Public Affairs –New York, USA.
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 33
آذر 1398
صفحه 159-188