نقش شاهان صفویه در ایجاد و تحول ساختار و نظام سیاسی - حکومتی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق عمومی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.

2 دانشیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.

3 استادیار، گروه حقوق بین‌الملل، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.

10.22034/irr.2022.364538.2281

چکیده

حکومت صفویه اولین نظام سیاسی متمرکز و مستقل و مبتنی بر آیین تشیع بود که پس از حدود نهصد سال بعد از سقوط سلسله ساسانی در ایران شکل گرفت و با توجه به این دوره فترت توانست ساختار جدیدی از نظام سیاسی در ایران تشکیل دهد. هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر که به صورت توصیفی تحلیلی نگارش یافته تبیین نقش شاهان صفویه به عنوان یکی از کانون های اصلی قدرت در شکل گیری ساختار جدید در نظام سیاسی و حکومتی این دوره مهم تاریخی است تا از این منظر نقش شاهان صفوی به عنوان یکی از کانونهای قدرت، سطح وگستره عملکرد و نوع کارکرد آنها مشخص گردد. با توجه به نتایج تحقیق باید گفت به لحاظ سیاسی و اداری سیستم سیاسی صفویان مبتنی بر نظام حاکمیّت مطلق بوده و شاهان صفوی با بهره گیری از عوامل مختلف به ایجاد و توسعه نهادها و مقررات جدید سیاسی، مالی و اداری همّت گماشته و در شکل گیری و توسعه ساختار جدید حکومتی نقش بسیار مهمی داشتند و توانستند منشاء تحولات نوینی در تمرکز قدرت، کسب مشروعیت مذهبی، استفاده از قدرت فقهاء شیعه و انجام اصلاحات سیاسی و اداری در جامعه ایران گردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of the Safavid kings in the creation and evolution of the political-government structure and system in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Matin Farahani 1
  • Ahmadreza Behniafar 2
  • Ali Pourghasab Amiri 3

1 PhD student, Department of Public Law, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran.

2 Associate Professor, Department of Theology and Islamic Studies, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran.

3 Assistant Professor, Department of International Law, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran.

چکیده [English]

The Safavid government was the first centralized and independent political system based on Shiism, which was formed after about nine hundred years after the fall of the Sassanid dynasty in Iran, and according to this period, it was able to form a new structure of the political system in Iran. The main purpose of the current research, which is written in descriptive and analytical form, is to explain the role of the Safavid kings as one of the main centers of power in the formation of a new structure in the political and governmental system of this important historical period, from this point of view, the role of the Safavid kings as one of From the centers of power, the level and scope of their performance and their type of performance should be determined. According to the results of the research, it should be said that in terms of politics and administration, the political system of the Safavids was based on the system of absolute sovereignty, and the Safavid kings, by taking advantage of various factors, focused on the creation and development of new political, financial and administrative institutions and regulations, and in the formation and The development of the new government structure played a very important role and they were able to become the source of new developments in the concentration of power, gaining religious legitimacy, using the power of Shiite jurists and carrying out political and administrative reforms in Iranian society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Centers of power
  • Safavid era
  • structural transformation
  • political vision
  • Safavid kings
اصلانی ، فیروز خیری، عیسی (1391)، اندیشه ولایت فقیه و حقوق اساسی در دوره صفوی،  پژوهش‌های انقلاب
 امین، سید حسن(1386)، تاریخ حقوق ایران، تهران: دلیره المعارف ایران شناسی
 ترکمان، اسکندر بیگ منشی(1350)، عالم آرای عباسی، به کوشش ایرج افشار، تهران
جاوید، محمد جواد(1395)، مبانی حقوق عمومی ایران و اسلام، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
جعفریان، رسول (۱۳۷۰)، دین و سیاست در دوره صفوی، قم، انصاریان
جعفریان، رسول(1392)، سیاست و فرهنگ روزگار صفوی، تهران: نشر علم
حسینی سیدمحمد, رضوانی مفرد احمد(1390)، ساختار نظام قضایی عصر صفوی، مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، شماره 41
خاتون آبادی، سید ابوالحسین بن محمد باقر(1352)، وقایع السنین الاعوام، تهران، کتابفروشی اسلامیه
خوانساری اصفهانی، محمد باقر(1390)، روضات الجنات، قم: انتشارات اسماعیلیان
رحمتی، محمدحسین(1384)، تمرکز زدایی در ایران عصر صفویه، تاریخ در آیینه پژوهش شماره 8
رزبورن، کلاوس میشائیل(1383)، نظام ایالات در دولت صفویه، مترجم کیکاوس جهانداری، تهران: علمی فرهنگی
رضایی پناه، امیر و  نگار قنواتی (1393)، جایگاه و کارکردهای شاه در گفتمان سیاسی عصر صفوی، تاریخنامه خوارزمی سال دوم زمستان، شماره 2
روملو، حسن بیک(1375)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوائی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زاهدی شمس السادات, تنکابنی حمید، (1388)، درآمدی بر ریشه شناسی نهاد دیوان سالاری ایران در دوره اول قاجار، جستارهای تاریخی (فرهنگ) (ویژه تاریخ) پاییز 1388 , دوره  22 , شماره 3
سیوری، راجر(1363)، ایران عصر صفویه، تهران: نشر کتاب
سیوری، راجر، (۱۳۸۷)، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چ هفدهم، تهران، مرکز.
صداقت، قاسم علی،(1384)، روحانیت و تعامل با حکومت در حقوق اساسی عصر صفویه، معرفت، شماره 93
طباطبایی، سید جواد(۱۳۸۴)، دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران. جلد اول، تهران: نگاه معاصر.
عمید زنجانی، عباسعلی(1383)، فقه سیاسی: مبانی اندیشه اسلامی در فقه شیعه، تهران: امیرکبیر
عمید زنجانی، عباسعلی(1385)، حقوق اساسی ایران، تهران: دانشگاه تهران
عمید زنجانی، عباسعلی،(1385)، حقوق اساسی ایران (دوران باستان، اسلامی، مشروطه و جمهوری اسلامی ایران) چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران  
فلسفی، نصراله(1364)، زندگانی شاه عباس اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
کشاورز، زهرا سادات وچلونگر، محمد علی و منتظر القائم، اصغر،(1398)، بررسی ماهیت کارکردی ساختار سیاسی با تاکید بر کارکرد نظام اجتماعی در فرآیند تمدنی دولت صفویه ، تحقیقات تاریخ اجتماعی » بهار و تابستان، شماره 1
کندی ادی، سموئیل،(۱۳۸۱)، آیین شهریاری در شرق، ترجمه فریدون بدره‌ای، چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لمبتون، آن،(۱۳۷۹)، نظریه دولت در ایران، گردآوری و ترجمه: چنگیز پهلوان، تهران، نشر گیو
لوئیس، برنارد(1381)، خاورمیانه دوهزار ساله تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نشر نی
ماهرویان، هوشنگ،(۱۳۸۱)، تبارشناسی استبداد ایرانی ما، تهران: نشر بازتاب نگار.
متولی، عبدالله(1392)، ماهیت کانون‌های فعال قدرت در ایران از زوال صفویه تا بر آمدن نادر شاه افشار مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام
مزاوی، میشل(1368)، پیدایش دولت صفوی در ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گستر
مؤمنی، محسن و علی اکبر کجباف(1391)، تأثیر ناهشیار جمعی در استبداد حکومت صفویه از دیدگاه بهار و تابستان - شماره ۱۰ «شاردن، پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام
میراحمدی، مریم(1371)، تاریخ سیاسی اجتماعی ایران در عصر صفوی، تهران: امیر کبیر
نوائی، عبدالحسن، غفاری فرد، عباسقلی(1381)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در عهد صفویه، تهران: سمت
هالیدی، فرد(۱۳۵۸)، دیکتاتوری و توسعه سرمایه داری در ایران، ترجمه فضل الله نیک آئین، تهران: نشر امیرکبیر.
همایون کاتوزیان، محمدعلی(۱۳۷۲)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز
همایون کاتوزیان، محمدعلی(۱۳۷۹)، دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، تهران
وینست، اندرو(۱۳۷۱)، نظریه‌های دولت. ترجمه حسین بشریه. تهران: نشر نی.