پژوهش های روابط بین الملل
خطاهای شناختی دستگاه دیپلماسی عصر پهلوی در قبال ائتلاف قدرت‌های بزرگ
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان
2 دانشجوی دکتری دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
کارگزاران دستگاه دیپلماسی عصر پهلوی از این واقعیت غافل مانده بودند که بدون شناخت تحولات بین‌المللی، به‌طور واکنشی از یک سو به سوی دیگر کشیده می‌شدند. موضوع مذکور، ناشی از ناآگاهی از این مسأله بود که بر نظام سیاست جهانی موازینی حاکم بود که بدون آشنایی با قواعد بین‌المللی و تحولات مربوط به آن، تصمیم‌گیری در سیاست خارجی با چالش‌های فراوانی مواجه می‌شد. درشهریور 1320 و کوتادی 28 مرداد سال 1332 با دو ائتلاف قدرت‌های بزرگ علیه ایران مواجه هستیم. مقاله حاضر، در قالب چارچوب نظری ساختار-کارگزار، در تلاش برای پاسخ به این سوال است که چه عاملی در شکل‌دهی ائتلاف قدرت‌های بزرگ علیه ایران نقش اساسی داشته و چگونه دستگاه دیپلماسی در هردو مقطع تاریخی، گرفتار ائتلاف قدرت‌های بزرگ شد؟
فرضیه اصلی پژوهش این است که خطاهای شناختی کارگزاران و کنش‌های غیرواقعبینانه نخبگان سیاسی و فقدان استراتژی در روابط خارجی موجب ناکامی دستگاه دیپلماسی و ائتلاف قدرت‌های بزرگ شد.
نوآوری مقاله حاضر نسبت به دیگر نوشته‌ها، در تمرکز بر کنش‌های غیر واقع‌بینانه کارگزاران دستگاه دیپلماسی به عنوان عاملی برای واکنش قدرت‌های بزرگ است. یافته مقاله این است که کنش‌های غیرواقعبینانه کارگزاران دستگاه دیپلماسی، زمینه هم‌سویی قدرت‌های بزرگ در آن مقطع و در نهایت ائتلاف مصلحتی آنها علیه ایران را فراهم ساختند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparative study on cognitive mistakes of Iranian diplomatic apparatus against coalition of world powe
نویسندگان [English]
- Mohammad Javad Harati 1
- Mahmoud Zafari 2
1 Faculty Member of Bu Ali Sina University, Hamedan
2 PhD student of Bu Ali Sina University, Hamedan
چکیده [English]
In two recent decades that Iran has been in the spotlight internationally, the diplomatic apparatus has always been caught with cognitive annoying and maybe deterrent mistakes. Activists of diplomatic apparatus have been neglecting the fact that without recognition of international changes, they are passively inactive. This is due to ignorance of the issue that there are standards governing the global policy and without knowledge of international rules and its evolutions, making decisions in foreign policy is challenged. In Shahrivar 1320 the world powers, Britain and the former Soviet Union, by coalition occupied Iran in a short time. Similarly during the coup of 28th of Mordad 1332, two world powers, USA and England, associated which led Iran’s political structure to collide. Since the present study assumes the role of decision makers of the country as the main factor of world powers coalition in two periods of time, tries to answer this question that which factor has the main role in formation of world powers coalition and how the diplomatic apparatus got in the trouble of the aforesaid coalition? Our hypothesis is activists’ cognitive mistakes and the actions of the political elite and also lack of strategy in foreign affairs caused world powers coalition and therefore failure of diplomatic apparatus. Thus the present article studies cognitive mistakes of diplomatic apparatus in protection of national interests and territorial integrity.
کلیدواژه‌ها [English]
- cognitive wrongs
- diplomatic system
- Pahlavi Era
- the great powers alliance
احمدی، حمید(1376)، «ساختارگرایی در نظریه روابط بین الملل از والرشتاین تا والتز»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره37.
استوارت، ریچارد(1370)، در آخرین روزهای رضا شاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات،چاپ دوم، تهران، انتشارات معین.
اطاعت، جواد(1385)، ژئو پلتیک و سیاست خارجی ایران، تهران، انتخاب.
اکبری، محمدعلی(1393) ، صنعت نفت ایران در آیینه اسناد آمریکا، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، شماره 15،پاییز و زمستان.
آبادیان، حسین(1385)، « قدرت‌های بزرگ و اشغال ایران در جنگ جهانی دوم»، فصلنامه تارخ روابط خارجی، سال دوم، شماره 28.
آبراهامیان،یرواند(1384) ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ یازدهم، تهران، نشر نی.
آقا حسینی،علیرضا(بی‌تا) «شالوده شکنی منطق درونی سیاست بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی دوم از نگاهی دیگر، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 29.
آوری،پتر(1384)، تاریخ ایران به روایت کمبریج: از نادر شاه تا انقلاب اسلامی، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر،تهران: جامی.
برژکف، والنتین،(1363)، خاطرات، ترجمه هوشنگ جعفری،تهران: نشر نو.
بیگدلی، علی (بی‌تا)، فقدان استراتژی و ناکامی مصدق، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 15.
بیل،جیمز و ویلیام راجر لویس(1372)، ناسیونالیسم ایران، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، تهران، نشر گفتار،
تبرائیان، ضیاء الدین(1371) ایران دراشغال متفقین، مجموعه اسناد و مدارک21-1318. تهران: موسسه فرهنگی رسا.
حافظ نیا، محمد رضا(1382)، «نقش ژئو استراتژیک ایران در جنگ جهانی دوم»، فصلنامه تارخ روابط خارجی، سال دوم، شماره 9.
حسینیان، روح الله(1385)، بازخوانی نهضت ملی ایران،تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
حقیقت، سید صادق(1389)،«مسأله ساختار/کارگزار در علوم اجتماعی»، فصلنامه روش‌شناختی علوم انسانی، شماره64و65.
ذبیح،سپهر(1370) ، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، چاپ دوم، تهران، موسسه انتشاراتی عطائی.
ذوقی، ایرج (1368)، ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم،تهران، پاژنگ .
روبین، باری(1363)، جنگ قدرت‌هادرایران،ترجمهمحمودمشرقی،تهران: انتشاراتآشتیانی.
زرگر، علی اصغر (1372)، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضا شاه، ترجمه کاوه بیات. تهران: انتشارات پروین و معین.
فولر،گراهام(1373)، قبله عالم ژئو پلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر،تهران، نشر مرکز.
فونتن،آندره(1367)، تاریخ جنگ سرد، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران:نشر نو.
قوام،سید عبدالعلی(1385)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل،چاپ دوازدهم،تهران، انتشارات سمت.
کاتم، ریچارد(1383)، ناسیونالیسم در ایران،ه احمد تدین، چاپ سوم، تهران، کویر.
کاتوزیان، محمدعلی همایون(1372)، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران، ترجمه فرزانه طاهری،تهران، نشر مرکز.
کاتوزیان، محمدعلی(1368)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز.
کاشنانی، سید محمود(1386)، مداخله انگلستان و آمریکا برای براندازی نهضت ملی ایران،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 1، بهار.
گازیوروسکی،مارک(1367)،کودتای 28 مرداد1332، ترجمه غلامرضا نجاتی،ضمیمه کتاب جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران،تهران:شرکت سهامی انتشارت.
گنج بخش زمانی،محسن (1385) تحلیل اشغال ایران در جنگ جهانی دوم در چاچوب اهداف و استراتژیهای کلان متفقین(انگلیس و شوروی)، تاریخ روابط خارجی، ش20،بهار.
مارش، دیوید و استوکر، جری(1388)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاج یوسفی، چاپ پنجم، تهران انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مونتالبان،نوئل و اسکز(1376)، منم فرانکو، ترجمه مرتضی کلانتریان،تهران:آگاه.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا(1380)، «سیاست خارجی دوره پهلوی57-1300»، چاپ پنجم، تهران،نشر پیکان.
Alexander,yonah and Nanes,Alleneds(1980), the United states and Iran: a DocumentaryHistoryFrederick,Md: Aletheia Books.
Ambrose,Stephen(1984),Eisenhower:the president, New York.
Azimi,Fakhreddin(1989),Iran: The Crisis of Democracy1941-1953,London:I.B,Tauris and CO.Ltd Publisher.
Bullard,Reader(1991),LettersfromTehran,London&NY:IB.Tauris&coLtd.
Department of state No,740/0011,August24/1941,Louis G.Dryfusto secretary of state.
Krock,Arthur(1968),Memoirs,New York.
Morgenthau H. G(1967), Politics Among Nation ,New York: Alfred A. Knope.
Newyork Times,Nov28,1951.
Oral History Interview Wiew with George c.Mcghee, by Richard.D.Mckinzie,Harrys.s.TrumanLibrary,Washington,D.C June11,1975.
Roosvelt, Kermit(1979),coutercoup:the Struggle for the control of Iran, new york: McGraw- Hill Book Company.
Ruehsen, MoyaradeMoraes(1993), Operation Ajax Revisited: Iran 1953, Middle East studies,vol.29.
Gasiorowski,Mark (2004) The1953Coup DetatAgaiustMosaddeq,NewYork:Cyracuse University press . Trukhananovskii,VladimirGrigorevich(1939),British Foreign Policy During World War II.
)