پژوهش های روابط بین الملل

نگاه نو به رقابت ایران و ترکیه در کسب قدرت منطقه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان

چکیده

جمهوری اسلامی ایران و ترکیه که در منطقه مهم و راهبردی خاورمیانه واقع گردیده‌اند، دارای پیشینه تاریخی قابل توجه هستند و مشابهت‌های قابل تاملی از جمله تمدن‌های باستانی قبل از اسلام و امپراتوری‌های بسیار گسترده‌ای بوده‌اند. هر دو کشور در طول تاریخ خود، روابط پر فرازونشیبی داشته که گاه این روابط، دوستانه و گاه با تعارض و حتی جنگ همراه بوده است. ایران و ترکیه همواره خود را قدرت برتر منطقه پنداشته و در این راستا در عین برقراری روابط حسنه، رقابت جدی نیز با هم داشته‌اند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با کمک گرفتن از چارچوب نظری نظریه رئالیسم نئوکلاسیک، ضمن بررسی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های یک قدرت منطقه‌ای به مقایسه این دو کشور پرداخته می‌شود. به نظر می‌رسد با اینکه زمینه بازیگری و ایفای نقش در جایگاه یک قدرت منطقه‌ای برای هر دو کشور در زمینه‌هایی مهیا باشد، اماهر دو کشور جهت دستیابی به جایگاه قدرت برتر منطقه‌ای با چالش‌هایی نیز مواجه هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A New look to the Competition of Iran and Turkey Towards

نویسندگان [English]

  • Ahmad Jansiz 1
  • Tajeddin Salehiyan 2

1 Assistant Professor, Department of Political Science, University of Guilan

2 PhD student in International Relations, University of Guilan

چکیده [English]

Islamic Republic of Iran and Turkey, being located in the important and strategic region of the Middle East, have considerable historical background; both countries had ancient civilizations, going back before Islam, and vast empires. Both countries, throughout their histories, have always had a relationship full of ups and downs, sometimes in friendships, and sometimes in conflict and war. Iran and Turkey have always considered themselves as superior powers in the region and, while maintaining good relations, have also had serious competition. The main question of this article is to consider domestic and international factors, the field to which of the two countries of Iran and Turkey's role as a regional power is available? In this paper, using descriptive-analytic and analytic framework with the help of neo-realism, to compare the two countries will be discussed. Although the field of acting in the position of a regional power for both countries in such areas are available, but every country to achieve the status of regional hegemony, faced some major challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Power
  • Power Resources
  • the Middle East
  • Islamic Republic of Iran
  • Turkey
اسمیت، استیو و دیگران. (1391)، سیاست خارجی، نظریه‌ها، بازیگران و موارد مطالعاتی. ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، محسن محمودی و ایوب کریمی. تهران: انتشارات سمت. جلد اول.
اسنایدر، کریک. ی. (1380).  «ساختارهای امنیت منطقه‌ای»، ترجمه محمود عسگری. فصلنامه راهبرد، 21.
امینی، آرمین و زضا ذبیحی. (1390). «ساختار نظام بین‌الملل و تحرک سیاست خارجی دولت اردوغان در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات سیاسی، 4 (13).
آران، امون و کریس آلدن. (1393). رویکردهای جدید در تحلیل سیاست خارجی، ترجمه سیدامیر نیاکویی. مهدی زیبایی و رضا درویشی زانوس. تهران: نشر میزان.
برزگر، کیهان. (1389). «روابط ایران و ترکیه: آثار آن بر استراتژی‌های سیاسی، امنیتی اسرائیل»، مطالعات راهبردی جهان اسلام، 15 (44).
پورابراهیم، ناصر. (1393). «سیاست‌های جدید ترکیه در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست خارجی، 25 (108). صص 148-127.
چگنی‌زاده، غلامعلی و بهزاد خوش‌اندام.(1389). «تعامل و تقابل پیرامون‌گرایی و غرب‌گرایی در سیاست خارجی ترکیه»، فصلنامه راهبرد، 19 (55).
حافظ‌نیا، محمدرضا و سیدهادی زرقانی. (1386). «جایگاه جمهوری اسلامی ایران در نظام ژئوپلیتیک جهانی و منطقه‌ای»، فصلنامه راهبرد دفاعی، 5 (18).
داداندیش، پروین و افسانه احدی. (1390). «جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه روابط خارجی، 3 (1).
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال و وحید نوری. (1391). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‌گرایی. تهران. انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). چاپ اول.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت.
................................... . (1390). «واقع‌گرایی نوکلاسیک و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، 25 (2). صص 295-275.
رفیع، حسین و اسماعیل  مظلومی. (1391). «موانع همگرایی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، 5 (10).
سمیعی‌اصفهانی، علیرضا و  علی امیربیک. (1390). «قدرت منطقه‌ای ایران و چالش‌های خارجی پیش‌رو»، فصلنامه سیاست، 41 (4).
سند چشم‌انداز 1404، در سایت: www.iran.com.
قوام، سیدعبدالعلی. (1385). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
لیتل، ریچارد. (1389). تحول در نظریه‌های موازنه قوا. ترجمه و بررسی غلامعلی چگنی‌زاده، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر تهران.
مشیرزاده، حمیرا. (1384). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
مصلی‌نژاد، عباس. (1391). «پیامدهای بی‌ثباتی امنیتی بر موازنه قدرت در خاور میانه»، فصلنامه ژئوپلیتیک، 8 (3).
مفیدی احمدی، حسین. (1389). «سیاست خارجی ترکیه در چارچوب رویکرد جدید آنکارا نسبت به غرب»، فصلنامه سیاست خارجی، (4).
نقدی‌نژاد، حسن. (1388). روابط ایران و ترکیه: حوزه های همکاری و رقابت. معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
نگروپونته، جان و دیگران. (1390). قدرت نرم و تهدید سخت؛ ارزیابی تهدیدات دولت آمریکا (2009-2007). مترجمان: محمد عباسی و سیدحمیدرضا اسدی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
 
Abramowitz, M and H. J. Barkey. (2009). Turkey’s Transformers. Available at: http://www.foreignaffairs.com.
Altunisik, M. (2008). The Possibilities and Limits of Turkey’s Soft Power in the Middle East, Insight Turkey, 10 (2). pp 41-45.
Bacik, G. (2006). Turkey and DipelinePolitics, Turkish Studies, 7 (2).
Beck, M. (2006). The Concept of Regional Power: The Middle East as a Deviant Case. GIGA Working Paper No. 29, Hamburg. Available at: http://www.giga-hamburge.de.
Cetinsaya, G. (2007). Turkish-Iranian Relations since the Revolution, Turkish Review of Middle East Studies, 26.
Cohen, A. (2009). Washington Concerned as Turkey Leaving the West, Turkish Policy Quarterly, 9 (3).
Davutoglu, A. (2009). Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007, Azerbaijan Focus, 1.
Flemes, D. (2007). Conceptualising Regional Power in International Relations: Lessons from the South African Case. GIGA Research programme: Violence, Power and Security, No. 53. Available at:  http://www.giga-hamburge.de.
Geldenhys, D. (2008). The Idea-driven Foreign Policy of a Regional Power: The Case of South Africa. Available at: www.giga-hamburge.de. Accessed on 2008, June 21).
Grant, R. W and  R. O. Keohane. (2005). Accountability and Abuses of Power in World Politics, American Political Science Review, 99 (1), pp. 29-43.
Grigoriadis, L. N.(2010). Matching Ambitions with Realities: Turkish foreign Policy in the Middle East Studies Program. Available at: http://www.Eliamep.gr/en/wp./content/uploads/2010/16. (Accessed on 2010, December 29).
Hoagland, J. (2005). States and Regional Order. London: demos.
Katzenstein, P. J. (1996). Regionalism in Comparative. ArenaWorking Papers, wp 96/1. Available at: http://ww.arena.uio.no/publications/wp 96- htm.
Marthoz, J. P. (2011). Ankara’s New Foreign Policy: Turkey Turns the Tide,The Broker, 24 (2-3).
Mearsheimer, J. J. (1990). Back to the Future, Instability in Europe after the Cold War, International Security, 15. (1), pp.5-56.
………………… . (2001). The Tragedy of Great Power Politics. New York, London: Norton&Company.
Meral, Z and J. Paris. (2010). Decoding Turkish ForeingPolicy Hyperactivity, The Washington Quarterly, 33 (4).
Nye, J. S. (2004). Soft power: The Means to Success in World Politics. New York.
Oguzlu, T. (2007). Soft Power in Turkish Foreign Policy, Australian Journal of International Affairs, 61 (1).
Onis, Z. (2007). Turkish Politics in a Changing World Global Dynamics and Domestic Transformation. University Press.
…….... . (2011). Multiple Faces of the “new” Turkish Foreign Policy: Underlying Dynamics and a Critique, Insight Turkey, 13 (1).
Pope, H. (2010). PaxOttomana? The MizedSuccess of Turkey’s New Foreign Policy, Foreign Affairs, 89 (6).
Ruth, G. (2006). Ethics and Incentives: A Political Approach, American Political Science Review.
Sariibrahimoglu, L. (2007). Keeping  Peace,  Jane’s defence weekly, 44 (19).
Sharp, P. (2005). Revolutionary States, Outlaw Regimes and the Techniques of Public Diplomacy. in The New Public Diplomacy Soft Power in International Relations, J. Melissen. Hampshire: Palgrave.
Walker, J. W. (2007-8). Reexamining the U.S.-Turkish Alliance, The Washington Quarterly, 31 (1).
Taliaferro, J, S. Lobell and N. Pipsman. (2009), Introduction: Neoclassical Realism, the state and foreign Policy, In Lobell et al.
Boulding  K. (1959). National images and International system, Journal of conflict Resolution, 3 (2).
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 6، شماره 19 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1395
صفحه 143-176