پژوهش های روابط بین الملل

عقلانیت استراتژیک چین و روابط دفاعی - امنیتی با ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

چکیده

 روابط ایران با جمهوری خلق چین در دوران بعد از انقلاب اسلامی، یکی از پرنوسان‌ترین حوزه‌های روابط خارجی ایران بوده است. نیاز ایران به توسعه روابط نظامی و دفاعی با چین و همزمان نگاه چین به ایران به عنوان بازار کالاهای نظامی و کنش‌گری متنفذ در عرصه منطقه‌ای، باعث شده تا روابط دو کشور در این حوزه توسعه یابد. اما این گسترش روابط هیچ‌گاه روندی ثابت نداشته است. این مقاله با تاکید بر دوره زمانی بعد از انقلاب اسلامی تا سال 2013 و نقش عقلانیت استراتژیک چین در شکل‌گیری چنین رابطه‌ای، سعی در ارائه پاسخ به این پرسش دارد که عقلانیت استراتژیک چین چگونه روابط دفاعی – امنیتی این کشور با ایران را متاثر کرده است؟ یافته‌های این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تبیینی  نشان می‌دهند که وجود عقلانیت استراتژیک سه‌گانه مائوئیستی، جهان‌گرا و پراگماتیستی در سیاست دفاعی– امنیتی جمهوری خلق چین، باعث شده است تا روابط دو کشور در این حوزه با فراز و نشیب همراه شود. هر نوع از عقلانیت در دوره‌ای خاص بر سیاست‌گذاری چین حاکم شده و رفتار خاصی را بر آن تحمیل کرده است. اگر تفوق عقلانیت مائوئیستی در سپهر دفاعی چین منجر به همکاری‌های عمده این کشور با ایران شده، اما افزایش قدرت عقلانیت جهان‌گرا و پراگماتیستی در دو دهه اخیر باعث شده است تا رویکرد چین در قبال روابط دفاعی– امنیتی با ایران محتاطانه شده و بعضاً با نوسان همراه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

China's Strategic Rationality and Defense-Security Relations with Iran

نویسنده [English]

  • Fariborz Arghavani Pirsalmi

Faculty member of Shiraz University

چکیده [English]

Iran's relations with the People's Republic of China in the post-Islamic Revolution period have been one of the most vibrant areas of Iran's foreign relations. Iran's need to develop military and defense relations with China while China's view of Iran as an influential military commodity market in the regional arena has led to the development of relations between the two countries. But this expansion of relations has never been a consistent process. This article, focusing on the post-Islamic period until 2013 and the role of China's strategic rationality in shaping such a relationship, seeks to answer the question of how China's strategic rationality has affected its defense-security relations with Iran? The findings of this article show that the existence of Maoist, universalist and pragmatic triple strategic rationality in the defense-security policy of the People's Republic of China has led to ups and downs in this area. Every kind of rationality has at a particular time dominated and imposed certain behavior on Chinese policy. If the dominance of Maoist rationality in China's defense sphere has led to major cooperation with Iran, but the rise of globalist and pragmatic rationality over the past two decades has made China's approach to defense-security relations with Iran more cautious and sometimes fluctuating. Be.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • People's Republic of China
  • Maoism
  • Pragmatism
  • Strategic Rationality
داربی‌شر، ی. د. (1368). تحولات سیاسی در جمهوری خلق چین. ترجمه عباس هدایت‌وزیری. تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
زهرانی، م و دولت‌خواه، ز. (1389). «مقایسه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و کره شمالی در شورای امنیت»، فصلنامه راهبرد، 19 (55) سال نوزدهم، شماره 55. صص 170-139.
شریعتی‌نیا، م. (1391). «عوامل تعیین‌کننده روابط ایران و چین»، فصلنامه روابط خارجی، 4 (2). صص 210-179.
گارور، ج. (1388). چین و ایران: شریکان باستانی در جهان پس از امپراتوری‌ها. ترجمه سعیده موسوی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
 Berger, B and Schell, P. (2013.) Toeing the Line,   Drawing the Line: China and Iran’s Nuclear Ambitions. China Report, 49 (1), pp. 89-101.
Bitzinger, R. A. (1992). Arms to Go: Chinese Arms Sales to the Third World. International Security, 17 (2), pp. 84-111.
Bolton, K. R. (2010). Sino-Soviet-US Relations and the 1969 Nuclear Threat. Available at: http://www.foreignpolicyjournal.com/2010/05/17/sino-soviet-us-relations-and-the-1969-nuclear-threat/, (accessed on 2014, Nov 18).
Bromley, M and et al. (2013). China’s Exports of Small Arms and Light Weapons. Available at: http://books.sipri.org/files/PP/SIPRIPP38.pdf, (accessed on 2015, Jun 1).
Cordesman, A. H. and et al. (2013). U.S. and Iranian Strategic Competition; Sanctions, Energy, Arms Control and Regime Change. Available at: http://www.csis.org/files/publication/120124_Iran_Sanctions.pdf, (accessed on 2015, Jully 4)
Fitzpatrick, M. (2006). Assessing Iran's Nuclear Program. Survival: Global Politics and Strategy, 48 (3), pp. 5-26.
Garver, J, W. (2013). China- Iran Relations: Cautious Friendship with Americans Nemesis. China Report, 49 (1), pp. 69-88.
Gentry, B. J. (2005). The Dragon and the Magi: Burgeoning Sino-Iranian Relations in the 21 Century. The China and Eurasia Forum Quarterly, 3 (3), pp. 111-125.
Griffiths, M. (1992). Idealism and International Politics. NewYork and London: Routledge.
Hui, Z. (2010). China s Perspective on a Nuclear- Free World. The Washington Quarterly, 33 (2), pp. 139-155.
Jablonsky, D. (1991). Strategic Rationality is not enough: Hitler and the Concept of Crazy States. Professional Readings in Military Strategy 3. Pennsylvania: Strategic Studies Institute U.S. Army War College.
Jackson, I. (2009). Nuclear Energy and Proliferation Risks: Myths and Realities in the Persian Gulf. International Affairs, 85 (6), pp.1157-1172.
Kahler, M. (1998). Rationality in International Relations. Internationa l Organization, 52 (4), pp . 919–941.
Kan, S. A. (2012). China and Proliferation of Weapons of Mass Destruction and Missile: Policy Issues. CRS Report for Congress. Available at: http://missilethreat.wpengine.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2012/10/20050222-CRS-chinawmd.pdf (accessed on 2015, April 23).
Kemenade, W. V. (2009). Iran’s Relations with China and the West: Cooperation and Confrontation in Asia. Available at: http://www.clingendael.nl/sites/default/files/20091100_cdsp_paper_kemenade_iran.pdf (accessed on 2015, April 18.
…………… . (2010). China vs. the Western Campaign for Iran Sanctions. The Washington Quarterly, 33 (3), pp. 99-114.
Kohane, R. and J, Nye. (1977). Power and Interdependence: World Politics in Transition, Boston: Little Brown.
Liu, J and L, Wu. (2010).  Key Issues in China-Iran Relations. Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), 4 (1), pp. 40-57.
Lynch, M.  (2004). Mao. London & NewYork: Routledge.
Morgenthau, H. J. (1985). Politics among Nations. NewYork: Alfred Knopf.
Olimat, M. S. (2013). China and the Middle East: From Silk Road to Arab Spring. London & NewYork: Routlege.
Oye, K. (1986). Cooperation under Anarchy. Princeton: Princeton University Press.
Priem, R and et al. (1995). Rationality in strategic decision processes, environmental dynamism and firm performance. Journal of Management, 21 (5), pp. 913–929.
Razani, E. (2014). Iran’s Missile and Conventional Military Cooperation with China under Hashemi (1989-1997). Academic Research International, 5 (3), pp.198-205.
Shambaugh, D. (2013a). China as a Global Power: Understanding Beijing’s Competing Identities. The Elliott School of International Affairs.
……………… . (2013b). China Goes Global: The Partial Power. Oxford University Press.
Shen, D. (2006). Iran's Nuclear Ambitions Test China's Wisdom. The Washington Quarterly, 29 (2), pp. 55-66.
Shen, Z and Y, Xia. (2012). Between Aid and Restriction: The Soviet Union's Changing Policies on China's Nuclear Weapons Program, 1954–1960. Asian Perspective, 36 (1), pp. 95-102.
Spohn, W. (2015). Strategic Rationality. Available at: http://www.unikonstanz.de/FuF/Philo/Philosophie/philosophie/files/ps24-spohn.pdf, (accessed on 2015, May 16).
The SIPRI Military Expenditure Database. Available at:  http://milexdata.sipri.org/result.php4, (accessed on 2015, May 23.
Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. NewYork: Random House.
Wendt, A. (1992). Anarchy Is What States Make of It. International Organization, 46 (2), pp. 391-425.
Wezman, S. T and P. D, Wezman. (2014). Trends in International Arms Transfer 2013. Available at: http://books.sipri.org/files/FS/SIPRIFS1403.pdf, (accessed on 2015, May 23).
Zhao, S. (2005). China s Pragmatic Nationalism: Is It Manageable? The Washington Quarterly, 29 (1), pp.131-144.
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 6، شماره 21 - شماره پیاپی 1
آبان 1395
صفحه 159-194