پژوهش های روابط بین الملل

تبیین رئالیستی سیاست خارجی عربستان در قبال بحران‌های خاورمیانه (2015-1979)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز

چکیده

عربستان به عنوان یکی از بازیگران کلیدی در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس، نقش مهمی در تحولات سیاسی ایفاء می‌نماید. این کشور در دهه 1980 مقارن با انقلاب اسلامی در ایران و احیاء اسلام شیعی در ایران، جمهوری اسلامی را بعنوان تهدید امنیتی تصور نمود. بنابراین با تشکیل شورای همکاری خلیج فارس و کمک لجستیکی، تسلیحاتی و مالی به عراق در جنگ علیه جمهوری اسلامی سعی در مهار و برقراری توازن تهدید در مقابل ایران نمود. در دهه 1990 با تهدید عربستان توسط عراق و تجاوز صدام به کویت، عراق به عنوان تهدید علیه عربستان در نظر گرفته شد. عربستان برای دفع تهدید، با تقبل قسمت عمده هزینه لشکرکشی امریکا و متحدانش به خلیج فارس از یک طرف و تنش زدایی با جمهوری اسلامی از طرف دیگر تلاش نمود تا تهدید عراق دفع شود. تصور و درک عربستان در ابتدای قرن بیست و یکم مبتنی بر این قرار گرفته است که بعد از سقوط صدام در عراق، وقوع انقلاب‌های عربی و نفوذ ایران در کشورهای عربی، جمهوری اسلامی ایران تهدیدی علیه عربستان می‌باشد. بنابراین نخبگان سیاسی در عربستان تلاش دارند با همکاری ایالات متحده امریکا و ائتلاف با اسرائیل و ترکیه علیه منافع و امنیت جمهوری اسلامی اقدام نمایند. فرضیه این تحقیق که در چارچوب رهیافت رئالیسم و موازنه تهدید و با متدلوژی تحلیلی- تبیینی نگاشته شد عبارتست از: موازنه تهدید الگوی حاکم بر سیاست خارجی عربستان در قبال تحولات و بحران‌های حادث در منطقه خاورمیانه از سال 1979 تا 2015 می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Realistic Explanation of Saudi Foreign Policy in the Middle East Crisis (1979-2015)

نویسنده [English]

  • Hossein Karimifard

Faculty Member of Islamic Azad University of Ahvaz

چکیده [English]

Saudi Arabia, as one of the key players in the Middle East and the Persian Gulf, plays an important role in political developments. The country saw the Islamic Republic as a security threat in the 1980s, coinciding with the Islamic Revolution in Iran and the revival of Shiite Islam in Iran. Thus, with the formation of the Persian Gulf Cooperation Council and the logistical, weapons and financial assistance to Iraq in the war against the Islamic Republic, it sought to contain and balance the threat against Iran. In the 1990s, Iraq was considered a threat against Saudi Arabia by the Iraqi threat and Saddam's invasion of Kuwait. Saudi Arabia sought to repel the threat by defusing the bulk of the US and its allies' expedition to the Persian Gulf on one hand and defusing the Islamic Republic on the other. Saudi Arabia's perception at the beginning of the 21st century is that after the fall of Saddam in Iraq, the Arab revolutions and Iranian influence in Arab countries, the Islamic Republic of Iran is a threat to Saudi Arabia. Therefore, the political elites in Saudi Arabia are trying to work against the interests and security of the Islamic Republic in cooperation with the United States of America and the alliance with Israel and Turkey. The hypothesis of this study, which was written in the framework of the Realism and Threat Balance approach and with an analytic-explanatory methodology, is: The Balance of Threat model of Saudi foreign policy in relation to developments and crises in the Middle East from 1979 to 2015.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balance of Threat
  • Foreign Policy
  • Saudi Arabia
  • Middle East
احمدی، علی و محمد زارع. (1390). «تحلیلی بر روابط آمریکا و چین در پرتو تئوری توازن قوا»، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، 2 (4).
اسدی، علی‌اکبر. (1395). «سیاست خارجی تهاجمی و سیاست داخلی عربستان»، فصلنامه روابط خارجی، 8 (1).
حسینی، مختار. (1381). «روابط خارجی ایران با کشورهای منطقه خاورمیانه در طول جنگ تحمیلی»، فصلنامه نگین ایران، 1 (2).
خضری، احسان و دیگران. (1394). «ریشه‌یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه موردی سه کشور، عراق، بحرین و یمن)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 23 (2). صص 207- 179
دوئرتی جیمز و رابرت فالتزگراف. (1388). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب. تهران: نشر قومس.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1387). چارچوب مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت.
 (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت
رمضانی، روح الله. (1381). چارچوب تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. چاپ دوم، تهران: نشر نی.
سیمبر، رضا و علی اسمعیلی. (1392). «علل شکل‌گیری و تداوم اتحاد ایران- سوریه (2000-1979)»، فصلنامه سیاست جهانی، 2 (2). صص 28-7.
صادقی‌اول، هادی و دیگران. (1394). «تحلیل روابط ایران و عربستان سعودی از منظر نظریه واقع‌گرایی انگیزشی (1394-1384)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 25 (4). صص 160-129.
عبداله‌خانی، علی. (1383). نظریه‌های امنیت؛ مقدمه‌ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملی (1). تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
عطایی، فرهاد و محمد منصوری‌مقدم. (1391). «تبارشناسی سیاست خارجی عربستان سعودی: راهبردی واقع‌گرایانه بر بستری هویتی»، فصلنامه روابط خارجی، 5 (1). صص 168-133.
قاسمی، فرهاد. (1392). نظریه‌های روابط بین‌الملل، بنیان‌های نظری و رژیم‌های بین‌المللی. تهران: انتشارات میزان
قوام، عبدالعلی. (1386). روابط بین الملل، نظریه‌ها و رویکردها. تهران: انتشارات سمت.
کوهکن، علیرضا و سعید تجری. (1393). «بحران سوریه و سیاست منطقه‌ای عربستان سعودی (2011 تا 2014)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 3 (10).
لیتل، ریچارد. (1389). تحول در نظریه‌های موازنه قوا. ترجمه غلامعلی چگینی‌زاده. تهران: نشر ابرار معاصر.
محمدیان، محمد. (1395). «ناهمخوانی‌ها در سیاست خارجی عربستان، چشم‌انداز جایگاه منطقه‌ای»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، (303).
مشیرزاده، حمیرا. (1389). تحول در نظریه‌های روابط بین الملل. چاپ اول. تهران: نشر سمت.
منصوری‌مقدم، محمد. (1391). «مؤلفه‌های هویت و تأثیر آن بر سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، 19 (72).
موسوی، سیدمحمد و بخشی‌تلیایی. (1391). «تأثیر مسائل ایدئولوژیک بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران از سال 2003 به بعد»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 11 (2).
مهدی‌زاده، اکبر. (1383). «بررسی سیاست خارجی و رفتار عربستان در قبال جنگ ایران و عراق»، فصلنامه نگین ایران، 1 (4).
نجات، سیدعلی. (1393). «راهبردهای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران سوریه»، فصلنامه سیاست خارجی، 28 (4). صص 655-631.
نیاکویی، سیدامیر و علی‌اصغر ستوده. (1394). «تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر مجموعه امنیتی خاورمیانه (2015-2011)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 4 (15). صص 174-153.
همیانی، مسعود. (1393). «تغییر جهت در سیاست خارجی عربستان سعودی: از استراتژی موازنه تا رهبری ائتلاف»، فصلنامه سیاست خارجی، 29 (1). صص 74-53
 Bazoobandi, S. (2014). Iran’s Regional policy: Interest, Challenge and Ambition. Available at: http://www.ispionline.it/sites/default/files/pubblicazioni/analysis_275__2014_0.pdf, (accessed on 2015, Feb 14).
Betts. Conflict after the Cold War, Argument on Causes of War and Peace. NewYork: Columbia University.
Ekhtiari Amiri, A and other. (2011), Security Cooperation of Iran and Saudi Arabia. International Journal of Business and Social Science, 2 (16).
Galindo, L and K. Daryan. (2014), Paradox of US-Saudi Alliance: Deconstructing External and internal Threat. Available at: www.etd.ceu.hu/2014/galindo_kevindaryan.pdf, (accessed on 2015, Jan 12).
Gangale, Th. (2003). Alliance, Bandwagoning and Détente. Available at:  http://ops-alaska.com/publications/2003/2003_AllianceTheory.pdf, (accessed on 2014, April 14).
Hartmann, L. (2016).Saudi Arabia as Regional Actor: Threat Perception and balancing at Home and Abroad. Available at: www.sciencespo.fr/psia/...fr.../HARTMANN_Laura_KSP_Paper_Award.pdf, (accessed on 2016, Dec 29).
Jahner, A. (2012). Saudi Arabia and Iran: The Struggle for Power and Influence in the Gulf. INTERNATIONAL AFFAIRS REVIEW, XX (3).
Jervis, R. (1999). Realism, Neoliberalism and Cooperation, Understanding the debate. International Security, 24 (1), pp. 42-63.
……….. . (2008). Cooperation under the Security Dilemma, in Richard, K. Kamrava, M. (2013). Mediation and Saudi Foreign Policy. Foreign Policy Research Institute by Elsevier Ltd.
Khuliyf, A and A. Alanazi. (2015). Saudi Arabia’s Implementation of Soft Power Policy to Confront Iran’s Obvious Threats. Available at: https://www.hsdl.org/?view&did=790406, (accessed on 2016, Jun 19).
Neubauer, S. (2015). King Selman’s Foreign policy priorities. Available at: http://www.agsiw.org/wp-content/uploads/2015/01/AGSIW_King-Salmans-Foreign-Policy-Priorities.pdf, (accessed on 2016, Oct 12).
Nonneman, G. (2006). Determinants and patterns of Saudi foreign policy: Omni Balancing and Relative Autonomy in Multiple Environment. Available at:https://www.academia.edu/4112908/_Determinants_and_patterns_of_Saudi_foreign_policy_omnibalancing_and_relative_autonomy_in_multiple_environments, (accessed on 2012, Jan 12).
Osiewicz, P. (2016). Ideological Determinants of the Current Saudi-Iranian Rivalry in the Middle East. Available at: http://przeglad.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2016/08/pp-2016-2-115.pdf (accessed on 2016, Dec 21).
Priego Moreno, A. (2015). The new foreign policy of Saudi Arabia. Available at: http://www.ieee.es/Galerias/fichero/docs_marco/2015/DIEEEM18-2015_NuevaPoliticaExterior_ArabiaSaudi_A.Priego.pdf, (accessed on 2016, Feb 28).
Salavatian, H and other. (2015). Iran and Saudi Arabia: the dilemma of security, the balance of threat, Journal of Scientific Research and Development, (2), pp. 141-149.
Salier, M. (2016). Changed Priorities in the Gulf, Saudi Arabia and the Emirates Rethink Their Relationship with Egypt. Politick German Institute for International and Security Affairs, SWP Comments 8.
Walt, S. (1985). Alliance Formation and the Balance of World power. International security, 9 (4).
(1987). the Origins of Alliance. Ithaca: Cornell University press.
 (2010). Balancing Threat: The United State and The Middle East. Yale Journal of International Affairs, (1).
Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. NewYork: Random House.
Wehrey, F. (2015). Saudi- US Discord in a Changing Middle East. Available at: http://english.dohainstitute.org/file/get/7a2cc93e-e19b-4547-8b30-f1403eef14d9.pdf, (accessed on 2016, August 26)
Wolfforth, W. C. (2008). Realism and Foreign Policy, in Foreign Policy: Theories, Actors, Cases. Edited by Steve Smith, Amelia Hadfield and Tim Dunne, Oxford University Press.
ZeinoMahmalat, E. (2012). Saudi Arabia’s and Iran’s Iraq Policies in the Post-Gulf War Era Re-Thinking Foreign Policy Analysis in the Gulf at the Intersection of Power, Interests and Ideas. Available at: http://ediss.sub.uni-hamburg.de/volltexte/2012/5825/pdf/Dissertation.pdf, (accessed on 2013, July 17).
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 6، شماره 21 - شماره پیاپی 1
آبان 1395
صفحه 79-110