نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید رضا موسوی نیا

استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نظریه‌های سنتی، مدرن، انتقادی و اسلامی، هر یک تعریفی خاص از علم سیاست دارند. جنگ و صلح از موضوعاتی است که هر یک از این نظریه‌ها به آنها پرداخته و برای کنترل جنگ و تحقق صلح راهکارهایی را ارائه می‌دهند. گفتمان حاکم بر انقلاب اسلامی که توسط امام‌خمینی(ره) شکل و ساختار یافت، دانش سیاسی مطلوب را برگرفته از قرآن و سنت می‌داند و همزیستی مسالمت‌آمیز میان گروه‌ها و ملت‌ها را هدف نهایی تعالیم اسلامی معرفی می‌کند. بالمال، نگاه اسلامی به سیاست و اصالت صلح در قانون اساسی و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی مشهود است. وزارت علوم نیز به علوم سیاسی از دیدگاه اسلامی و گفتمان حاکم بر انقلاب اسلامی پرداخته و در ابلاغیه سرفصل‌های درسی رشته علوم سیاسی به دانشگاه‌های کشور، اعتلای ارزش‌های انسانی، تفاهم و صلح با ملت‌های دیگر و ارائه دروس مبتنی بر جهان‌بینی اسلامی را از اهداف این رشته عنوان کرده است. در این پژوهش به این مسئله پرداخته می‌شود که سرفصل‌ها و فصل‌های رشته علوم سیاسی (که به سیلابس‌های درسی مشهور است)، تا چه اندازه مبتنی بر دیدگاه‌های اسلامی و اهداف اعلام شده وزارت علوم برای این رشته تحصیلی است؟ و سؤال دیگر اینکه مفهوم صلح و مصادیق آن چه جایگاهی در سیلابس‌های رشته علوم سیاسی دارد؟ (سؤال پژوهش) این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوی کمی و با هدفی توصیفی- تطبیقی، به تحلیل سیلابس‌های ابلاغی وزارت علوم برای رشته علوم سیاسی در دو مقطع زمانی 1375 و 1392 پرداخته است (روش پژوهش) و نشان می‌دهد: در ابلاغیه‌ سیلابس‌های درسی در این دو مقطع، سرفصل‌های مبتنی بر دیدگاه‌های اسلامی تعیین شده  اما محورها و یا فصل‌های هر درس، مبتنی بر دیدگاه مدرن یا قدرت‌محور به علم سیاست تدوین شده است. سرفصل درسی که به‌طور اخص به مفهوم صلح و مصادیق آن بپردازد، وجود ندارد. ضمن آنکه فصل‌های درسی مرتبط با صلح و مصادیق آن نسبت به مفهوم جنگ و قدرت بسیار محدود و غیرقابل مقایسه است. (یافته‌های پژوهش) در پایان راهکارهایی برای ترویج گفتمان صلح در رشته علوم سیاسی ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• نظریه‌های سنتی
• جنگ و صلح
• سرفصل‌های علوم سیاسی
• دیدگاه مدرن
• گفتمان انقلاب اسلامی
• جهان‌بینی اسلامی

عنوان مقاله [English]

The position of concept and instances of peace in political science chapters and chapters

نویسنده [English]

• Seyyed Reza Mousaviniya

Assistant Professor, Department of International Relations, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

Traditional, modern, critical and Islamic theories each have a specific definition of political science. War and peace are topics covered by each of these theories and provide solutions for controlling war and making peace. The discourse of the Islamic Revolution, shaped and structured by Imam Khomeini, considers the political knowledge of the Qur'an and Sunnah desirable and introduces peaceful coexistence between groups and nations as the ultimate goal of Islamic teaching. Balmal's Islamic view of the politics and the principle of peace is evident in the constitution and upstream documents of the Islamic Republic. The Ministry of Science deals with political science from the Islamic point of view and discourse dominating the Islamic Revolution and communicates the subjects of political science to universities in the country, promoting human values, understanding and peace with other nations, and providing lessons based on Islamic worldview. As he said. To what extent are the chapters and chapters of the political science course (known as syllabuses) based on Islamic views and the stated goals of the Ministry of Science for this field of study? And another question: what is the meaning of peace and its implications in the syllabus of political science? (Research Question) This paper, using quantitative content analysis and with a descriptive-comparative purpose, analyzes the syllabuses of the Ministry of Science for Political Science in two periods of time (1996 and 2013) (Research Methodology) and shows: The lesson is based on Islamic views, but the topics or chapters of each lesson are based on a modern or power-based view of politics. There are no course headings that specifically address the concept of peace and its implications. In addition, the chapters related to peace and its implications for the concept of war and power are very limited and incomparable. (Research Findings) Finally, strategies for promoting peace discourse in the field of political science are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

• Traditional Theories
• War and Peace
• Political Science Topics
• Modern Perspective
• Discourse of the Islamic Revolution
• Islamic Worldview