ظرفیت‌های ترویجی صلح و آشتی در آموزش حقوق کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در جهان کنونی که آکنده از منازعات و درگیری‌های گسترده در سطوح ملی و منطقه‌ای است، صلح و آشتی و متعاقباً ترویج و آموزش فرهنگ آن، گمشده‌ای است که باید آن را در اعماق تار و پودِ آیین، رسوم و فرهنگ هر ملت با بهره‌گیری از فرآیند نظام آموزشی و تربیتیِ آن جامعه جستجو کرد. در این میان، حقوق کیفری به عنوان یکی از شاخه‌های دانش حقوق در نظام آموزشی ایران که بیش‌ترین اقتباس را از دانش دیرپای هنجاریِ مسلمین: فقه اسلامی داشته است، به رغم آن‌که به مقولۀ جرم، مجرم و مجازات نظر داشته و به ظاهر عاری از هرگونه صلح و آشتی و مملو از خشونت و تعدّی قانونی در قالب سزادهی است اما در بطن خود توجه ویژه‌ای به مفاهیم صلح و سازش و اصلاح ذات البین دارد. در جُستار حاضر تلاش شده است با روشی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و نصوص قانونی، ضمن برجسته ساختن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نهفته در مباحث و سرفصل‌های آموزش حقوق کیفری در ترویج صلح و اشاعه آشتی و نوع‌دوستی، رویکرد صلح‌جویانه این دانش در دو حوزه حقوق کیفری شکلی و ماهوی مورد واکاوی قرار گیرد. جلوه‌های عفو، گذشت و میانجی‌گری در حقوق کیفری چه در مرحله صدور حکم و رسیدگی قضایی و چه در مرحله اجرای مجازات و کیفردهی، بیانگر تلاش مضاعف برای کاستن از بازتولید خشونت و تقلیل حس خصومت و به دنبال آن تقویت و اعتلای روح صلح و آشتی است به گونه ای که برخلاف تصور رایج عرفی، یک حقوقدان کیفری، متأثر از آموزه‌های مبتنی بر صلح و آشتی، بیش از آن که مجازات‌گرا آموزش یافته باشد فردی صلح‌طلب و کیفرگریز تربیت شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Promoting Peace and Reconciliation Capacity in Criminal Law Education

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Rahbar Pour 1
  • Malihe Khorshidi 2

1 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Allameh Tabatabai University

2 Master of Criminal Law and Criminology, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

In today's world full of widespread conflicts at the national and regional levels, peace and reconciliation, and consequently the promotion and education of its culture, is lost, which must be dealt with in the depths of the religion, customs, and culture of each nation using the process. The educational and educational system of that community sought. In the meantime, criminal law is one of the branches of law knowledge in the Iranian educational system that derives most from the normative long-standing knowledge of Muslims: Islamic jurisprudence, despite having regard to the category of crime, criminality and punishment and seemingly devoid of any kind. Peace and reconciliation is rife with violence and legal abuse in the form of prosperity, but at its core it pays special attention to the concepts of peace, reconciliation and reform. The present paper has attempted through a descriptive-analytical method, relying on documentary and legal studies, while highlighting the potentials and capacities underlying the topics and topics of criminal law education in promoting peace and dissemination of reconciliation and philanthropy. Investigate criminal and substantive criminal law. The effects of amnesty, forgiveness and mediation in criminal law, both at the stage of sentencing and judicial review, or at the stage of execution of punishment and punishment, illustrate the double effort to reduce the reproduction of violence and reduce the sense of hostility, thereby enhancing the spirit of peace and reconciliation. Contrary to common belief, a criminal jurist, trained in peace and reconciliation, has been trained as a pacifist and a criminal rather than a trained criminal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • Reconciliation
  • Education
  • Criminal Law
  • Mediation
اردبیلی، محمدعلی. (زمستان 1392). حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان. جلد 1.
استادی، رضا. (بهار 1383). «قلمرو قاعده درأ»،فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت علیهم السلام، شماره 37، صص 71-94.
حاجی ده آبادی، احمد. (1387). قواعد فقه جزایی . قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم.
حسینی، سید محمد. (1383). سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت.
حیدری، علی­مراد. (1394). حقوق جزای عمومی (بررسی فقهی-حقوقی واکنش علیه جرم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانش­گاه­ها (سمت).
خالقی، علی. (فروردین 1395 الف).آیین دادرسی کیفری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش. چاپ سی ام. جلد 1.
خالقی، علی. (فروردین 1395 ب). آیین دادرسی کیفری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش. چاپ سی ام. جلد 2.
رایجیان، مهرداد. (1381).بزه­دیده در فرایند کیفری. تهران: انتشارات خط سوم.
رضی، شریف. (1384). نهج البلاغه. ترجمه محمد دشتی. تهران: پیام عدالت.
زهر، هوارد. (1383).کتاب کوچک عدالت ترمیمی. ترجمه حسین غلامی. تهران: انتشارات مجد.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1364). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی. جلد 5.
عوده، عبدالقادر. (1394). بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی و قوانین عرفی. مترجم حسن فرهودی‌نیا. تهران: نشر احسان. جلد 2.
قیاسی، جلال الدین و همکاران. (1385). مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
کاتوزیان، امیرناصر. (1389). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ هفتاد و شش.
کاتوزیان، امیرناصر. (زمستان 1383). یأس از اثبات و اصل برائت، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، شمارۀ 66، صص 245-260.
کدخدایی، محمدرضا و باقرزاده، محمدرضا. (زمستان 1390). «بررسی حکم سنگسار از منظر فقه و حقوق بشر»،اندیشه‌های حقوق عمومی،1(2)، صص 39-67.
محقق داماد، سید مصطفی. (1390). قواعد فقه 4 بخش جزایی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. چاپ نوزدهم.
مصدق، محمد. (1394).آیین دادرسی کیفری. تهران: جنگل. چاپ ششم.
مصطفوی، حسن. (1380).تفسیر روشن. تهران: مرکز نشر کتاب. جلد هفتم.
منتظری، حسینعلی. (بی تا).کتاب الحدود. قم: دارالفکر.
موریس، آلیسون و ماکسوِل، گابریل. (1382). «عدالت ترمیمی؛ الگوی جدید تفکر در امور کیفری»، ترجمه حسین غلامی،پژوهش حقوق و سیاست، شماره 9، صص 183-204.
میر محمد صادقی، حسین. (زمستان 1392 الف).جرایم علیه اشخاص. تهران: نشر میزان. چاپ سیزدهم.
میر محمد صادقی، حسین. (پاییز 1392 ب).جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی. تهران: نشر میزان. چاپ بیست و یکم.
میر محمد صادقی، حسین. (زمستان 1392 الف).جرایم علیه اموال. تهران: نشر میزان. چاپ سی و هشتم.
نوبهار، رحیم. (1389). اهداف مجازات­ها در جرایم جنسی. قم: پژوهش‌گاه علوم و فرهنگ اسلامی.
هاپتن، جین. (تابستان 1384). «نظریه تعلیم اخلاقی مجازات»، ترجمه حمید محبوبی، فقه و حقوق، 2 (5)، صص 141-178.
 
منابع عربی:
الحرّ العاملی، محمد بن الحسن. (1401 ق).وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی. جلد 11.
الحرّ العاملی، محمد بن الحسن. (1401 ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی. جلد 18.
شهید ثانی، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرایع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه. جلد 14.
شیرازی، سید محمد. (1409ق).الفقه. بیروت: دارالعلم. چاپ دوم. جلد 91.
صدوق، محمد بن علی. (1413ق).من لایحضرهُ الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی. جلد 4.
عوده، عبدالقادر. (2005م).التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی. بیروت: دارالکتب العلمیه. جلد1.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1413ق).فروع الکافی. بیروت: درالأضواء. جلد 7.