چشم انداز جهانی عرضه و تقاضای نفت و گاز و جایگاه ژئواستراتژیک ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی ‏

چکیده

انرژی به عنوان یک متغیر ژئواستراتژیک، جایگاه ویژه‌ای را در روابط  قدرت در نظام جهانی معاصر باز کرده و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتبی قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. از این روی، هر یک از بازیگران نظام جهانی به دنبال تعریفی معقول از جایگاه انرژی خود در جهان می‌باشند. لذا ایران در پرتو توانمندی‌های چشمگیرش در حوزه انرژی، یک کانون تولید و مصرف و توزیع انرژی به شمار می‌آید. در این میان ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی جهان و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، از جایگاه مهمی در زمینه تحولات انرژی جهانی برخوردار است. این پژوهش بر آن است که با روشی توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر داده‌های آمارهای منتشر شده معتبر جهان به پرسش اصلی مقاله بر این موضوع تاکید دارد که: «در چشم انداز جهانی عرضه و تقاضای نفت و گاز، جایگاه انرژی ایران بر مبنای آمارهای ارائه شده از سوی مراکز مختلف چگونه ارزیابی می‌شود؟» فرضیه مقاله معطوف به گزاره امری است که بر مبنای آمار ارائه شده از سوی مراکز مختلف، چشم انداز جهانی عرضه و تقاضای نفت و گاز را بر اساس تشدید رقابت بر سر منابع انرژی و جایگاه ایران را نیز علیرغم تحریم‌های اعمال شده از سوی کشورهای غربی، همچون گذشته حائز اهمیت بسزایی در میزان ذخایر، تولید و انتقال انرژی جهان قلمداد می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Global Perspective on Oil and Gas Supply and Demand and Iran's Geostrategic Position

نویسندگان [English]

  • Jalal Dehghani 1
  • Akbar Sadeghi 2

چکیده [English]

Energy as a geostrategic variable has opened up a special place in power relations in the contemporary global system, and access to energy resources for all levels of the hierarchy of world power has become of strategic importance. Hence, each player in the global system is looking for a meaningful definition of their energy status in the world. Therefore, Iran, in the light of its considerable potential in the field of energy, is a focus of production and consumption and energy distribution. Meanwhile, Iran has an important place in global energy transformation by being the world's second largest strategic ocean center and having the second largest source of crude oil and natural gas in the world. This research is based on the descriptive-analytical method and relying on published data of the world to emphasize the main question of the article: "In the global perspective of supply and demand of oil and gas, the energy status of Iran based on How are the statistics provided by different centers evaluated? "The hypothesis of the article focuses on the proposition that, based on the statistics provided by different centers, the global outlook for oil and gas supply and demand, based on the intensification of competition on energy sources and Despite the sanctions imposed by Western countries, Iran's position also has a significant importance in the amount of reserves The world's energy production and transmission.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ‎Energy
  • Geo-Energy And Geo-Strategic
  • World
  • Iran
افتخاری، اصغر(1381)، مراحلبنیادیناندیشهدرمطالعاتامنیتملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بزرگی، وحید ، عابدین، محمدرضا، (1387)، «چارچوبی برای بررسی و تدوین دیپلماسی تجاری در دوران جهانی شدن و وابستگی متقابل»،اطلاعات سیاسی اقتصادی ، شماره 248.
جعفری ولدانی، اصغر (1381)، ژئوپولتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
جعفری ولدانی، اصغر (1388)، چالش ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
حافظ نیا ، محمدرضا (1385) ، اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک ، مشهد ؛ انتشارات پاپلی .
حیدری،محمد علی،(1386)."باکو وامنیت انرژی وبازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای"،مطالعات آسیای مرکزی وقفقاز،شماره 66
درخشان،مسعود،(1391)." نیاز ایران،عراق و روسیه به یک آپتک جدید"،اقتصاد انرژی،شماره 150-149
درخشان، مسعود( 1391)، "امنیت انرژی و تحولات آینده بازارهای نفت و گاز"، راهبرد، شماره 64.
رابرت جکسون و گئورگ سورنسون (1385)، درآمدی بر روابط بین الملل ، تهران : نشر میزان ، چاپ دوم.
رحمتی پور، لیلا ، آجیلی، هادی، (1395)، «چشم انداز ژئوانرژی خلیج فارس و جایگاه ایران»، راهبرد، شماره 7.
رستمی،قاسم(1391)."ضریب 35 درصدی یا انقلاب در برداشت نفت درجا"، اقتصاد انرژی،شماره 150-149.
سلیمی ، حسین (1386)، نظریه های گوناگون درباره جهانی شدن، تهران : سمت ، چاپ دوم.
سهرابی، خدارحم، (1392)، «نقش ژئوپلتیک جمهوری اسلامی ایران در انتقال انرژی اتحادیه اروپا»، علوم سیاسی، شماره 61
صفوی، سیدیحیی، مهدیان، حسین، (1389)، «ژئوپلتیک انرژی ایران و امنیت شرق آسیا (چین و هند)»، جغرافیای انسانی، شماره دوم
عادلی، سیدمحمدحسین ( 1387 )، نقشدیپلماسینفتیدرتحکیمامنیتملیوبینالمللیتهران: موسسه مطالعات اقتصادی و بین المللی روند
عبداله خانی، علی، (1389)، نظریه های امنیت، تهران: ابرار معاصر تهران
عزتی ، عزت اله (1387) ، «ژئواکونومیک قرن بیت ویک جایگاه ایران» ، فصلنامه نگاه ، سال دوم ، شماره دوم
قنبرلو ، عبدالله(1385) ، ثبات هژمونیک در استراتژی اقتصادی – نظامی ایالات متحده آمریکا » ، فصلنامه مطالعات راهبردی ، سال نهم ، شماره چهارم ، زمستان .
کمپ، جفری و هارکاوی، رابرت (1383)، جغرافیایاستراتژیکخاورمیانه، ترجمه سید مهدی حسینی متین، تهران: پژوهشگده مطالعات راهبردی
کاویانی راد، مراد، (1385)، «ژئوپلیتیک انتقال گاز ایران به هند؛ فرصت ها و تهدیدها»، مطالعات راهبردی، شماره 31
مشیر زاده ، حمیرا . (1389) تحول در نظریه های روابط بین الملل ، تهران : انتشارات سمت، چاپ پنجم . 
نای ، جوزف (1390) ، آینده ی قدرت، مترجم : رضا مراد صحرایی ، انتشارات حروفیه ، تهران
BP Energy Outlook, 2018
BP statistical review of world energy 2017
BP statistical review of world energy 2018
Brown, Seymon (1991), Trilateralism And  The New World Order, World Policy Jornal, Vol 8, No 2
Cordesman, Anthony H. (january 2013), the myth or reality of U.S energy independence, center of Strategic international studies, Available AT : https://CSIS.org/files/publication/130103-USenergy-Independence- report.pdf
Http://Www. IEA.Org/Key World Energy Statistics/Pdf.2017
 Keohan, Robert (1984) .After Hegemony: cooperation and Discordthe world political Economy. Princeton, N.J: Princeton University press
Klare ,Michael T. (2008), The New Geopolitics of Energy, available at: https://www.thenation.com/article/new-geopolitics-energy/
Whole Forth, W. (Summer 1999), “Stability of Unipolar World”, International Security, 24 (1)