پژوهش های روابط بین الملل

سیاست خارجی ترکیه در حوزه دریای سیاه در دوره پس از جنگ سرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در طول جنگ سرد، شوروی، بلغارستان و رومانی بعنوان اعضایی از بلوک شرق و ترکیه در ساحل جنوبی بعنوان عضوی از بلوک غرب تنها دولت‌های ساحلی دریای سیاه محسوب می‌شدند، و قدرت و نفوذ به مراتب بیشتر شوروی وضعیت ژئوپولیتیکی حوزه دریای سیاه را به گونه‌ای متأثر ساخته بود که فضای برای نقش آفرینی مؤثر منطقه‌ای ترکیه در این عرصه وجود نداشت. پس از تجزیه شوروی، گرجستان و اوکراین نیز به عنوان دولت‌هایی مستقل به دولت‌های ساحلی دریای سیاه پیوستند و استقلال جمهوری‌های حوزه مجاور قفقاز و آسیای میانه، سیاست روسیه در خصوص خارجه نزدیک و بازبینی آن پس از دهه 1990، گسترش اتحادیه اروپا و ناتو به شرق، ترانزیت انرژی‌های فسیلی، فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی را برای ترکیه در این حوزه ایجاد کرده است. در این زمینه این مقاله به بررسی این فرضیه پرداخته است که هدف سیاست خارجی ترکیه در حوزه دریای سیاه ارتقاء موضع و جایگاه خود به عنوان قدرتی منطقه‌ای از طریق بسط مزیت تسلط بر تنگه‌های دریایی بسفر و داردانل، بسط نقش خود در انتقال انرژی‌های فسیلی و گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی متوازن با روسیه و اتحادیه اروپا به عنوان دو بازیگر بزرگ و مزیت پیوندهای اتنیکی بوده است. که به شیوه تبیینی و از چشم انداز ژئوپولیتیکی مورد بررسی قرار گرفته است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Turkey’s Foreign Policy toward the Black Sea Region after the Cold War

نویسنده [English]

  • Mahdieh Heydari

Doctor of International Relations, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

Ankara pursues its foreign policy with its neighbors around the Black Sea and elsewhere on the basis of bi- and multi-lateral relationships. It also becomes once again affirmed that the major focus of Turkey’s foreign policy vis-à-vis the Black Sea region is mainly linked to the preservation of the status quo in the maritime domain. This would include not only keeping the Montreux Convention requirements valid and in force, but also preventing a penetration of any other power into the region that might possibly change the so-called regional balance, thereby questioning Turkey’s sovereign power over the Straits. Against this backdrop, it can be argued that despite the fact that Turkey is one of the most powerful and influential Black Sea littoral countries, it has not, and cannot, create an internal drive for intra-regional coalescence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Turkey
  • Foreign Policy
  • the Black Sea Region
  • Russia
  • EU
  • Energy
دادس، کلاوس. (1384). ژئوپلیتیک در جهان متغیر، ترجمۀ زهرا احمدی‌پور و عطاالله عبدی. تهران: بلاغ دانش
ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله. (1387). «گرجستان از انقلاب رز تا جنگ با روسیه»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 2.
بهرامی مقدم، سجاد و ستوده، علی اصغر. (1393). «مناطره‌های هویتی و تحول سیاست خارجی روسیه»، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال دوم، شماره 2، بهار و تابستان. صص 43-23.
نوازنی، بهرام. (1389). «الگوی تاتارستان در برخورد با فدراسیون روسیه»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 72.
کرمی، جهانگیر. (1390). «همکاری‌های روسیه و ترکیه: هدف‌ها، گستره و چشم‌اندازها»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 9، پاییز و زمستان، صص 78-59.
کوهن، سائول. (1387). ژئوپولیتیک نظام جهانی، ترجمۀ عباس کاردان، تهران: نشر ابرار معاصر تهران.
لاوروف، سرگئی. (1396). «صدها سال است که غرب روسیه را خودی تلقی نمی‌کند»، مصاحبه سرگئی لاوروف با مجله دانشگاه دولتی روابط بین الملل مسکو، ترجمۀ مهدی سنایی، سایت موسسه مطالعات ایران و اوراسیا.
چگینی‌زاده، غلامعلی و خوش‌اندام، بهزاد. (1389). «تعامل و تقابل پیرامون‌گرایی و غربگرایی در سیاست خارجی ترکیه». فصلنامه راهبرد، سال 19. ش 55. تابستان. صص 220-189.
حسینی، سیّد مطهره و ابراهیمی، طالب و شاه قلعه صفی‌اللّه. (1392). «نگاه به غرب در سیاست خارجی ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه 2012-2002)». فصلنامه مطالعات جهان اسلام. سال اول. ش 3. زمستان. صص 97-73.
حشمتی جدید، مهدی؛ باقری، حسین؛ بشارتی، محمدرضا؛ حشمتی جدید، حمیدرضا. (1393). «تنگناهای ژئوپلیتیکی ترکیه و بحران سوریه». مجله سیاست دفاعی، سال 23، ش 89. زمستان. صص 208-177.
مجتهدزاده، پیروز. (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، سمت
Ahmet K. Han, ‘Turkey’s Energy Strategy and the Middle East: Between Rock and a Hard Place’, Turkish Studies 12, 603-617.
Aydın, M. (2014). Turkish Policy towards the Wider Black Sea and the EU Connection. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 16(3), 383-397.
Austvik, O. G., & Rzayeva, G. (2017). Turkey in the geopolitics of energy. Energy Policy, 107, 539-547.
Cornell, S., Jonsson, A., Nilsson, N., & Häggström, P. (2006). The wider Black Sea region: An emerging hub in European security. Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program.
Clinton, Hillary, 2012. ‘Energy Diplomacy in the 21st Century’, U.S. Department of State, 18 October 2012, http://www.state.gov/secretary/rm/2012/10/199330.htm.
Dieke, L., & Schröder, M. (2017, April). Turkey as an Energy Hub? Introduction to Turkey’s Role in EU Energy Supply. In Turkey as an Energy Hub? (pp. 13-26).
Efegil, E. (2016). Turkey’s Energy Policy and EU’s Energy Needs.
 
IEA, (2014), Facts in Brief: Russia, Ukraine, Europe, Oil & gas, Retrieved May 21.
Ivan, R. (Ed.). (2016). New Regionalism Or No Regionalism?: Emerging Regionalism in the Black Sea Area. Routledge.
Güneş, S., & Tan, M. (2017). Static and Dynamic Revealed Comparative Advantage: A Comparative Analysis of Turkey and Russia.
Humphrey, C., & Skvirskaja, V. (2014). Introduction: The Black Sea as region and horizon. Focaal, 2014(70), 3-11.
Koçak, E., & Şarkgüneşi, A. (2017). The renewable energy and economic growth nexus in Black Sea and Balkan countries. Energy Policy, 100, 51-57.
King, C. (2008). The wider Black Sea region in the twenty-first century. The wider Black Sea region in the 21st century: Strategic, economic and energy perspectives, 1-19.
Manoli, P. (2013). The dynamics of Black Sea subregionalism. Ashgate Publishing, Ltd..
Mangott, G., & Westphal, K. (2008). The relevance of the wider Black Sea region to EU and Russian energy issues. The Wider Black Sea Region in the 21st Century: Strategic, Economic and Energy Perspectives, 147-176.
Öniş, Z., & Yılmaz, Ş. (2016). Turkey and Russia in a shifting global order: cooperation, conflict and asymmetric interdependence in a turbulent region. Third World Quarterly, 37(1), 71-95.
Pavliuk, O., & Klympush-Tsintsadze, I. (2016). The Black Sea region: cooperation and security building. Routledge.
Rogers, Paul, (2014), the Ukraine Crisis in Relation to Syria and Iran, Oxford Research Group, Monthly Global Security Briefing, March.
Sabina Maria (2014) Security Danamics within the Black Sea Region, Budapest Hungary
Sartori, N. (2017, April). EU-Turkey Energy Market Integration: Towards a Story of Success?. In Turkey as an Energy Hub? (pp. 95-108).
Yilmaz, S., & Ertürk, M. (2017). Energy Relations Of Turkey And Russia; Increasing Cooperation But Delaying Projects. TURAN: Stratejik Arastirmalar Merkezi, 9(34), 62.
Winrow, G. (2007). Geopolitics and energy security in the wider Black Sea region. Southeast European and Black Sea Studies, 7(2), 217-235.
Weaver, C. (2016). The Black Sea Region and EU Policy: The Challenge of Divergent Agendas. Routledge.
Common Space (2016), “Incident Prevention and Response Mechanism” resumed between Georgia and Abkhazia after 4-year suspension”, 6 March 2016, http://www.commonspace.eu/eng/news/6/id3482.
Makarychev, S. Meister “The Modernisation Debate and Russian- German Normative Cleavages” in M. Edward and T. Romanova (eds.), Modernisation in EU-Russia Relations: Past, Present and Future (London: Routledge, 2015), 80–94.
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 31
خرداد 1398
صفحه 219-242