پژوهش های روابط بین الملل

مبانی رادیکالیسم سیاسی در ایران پهلوی؛ 1357-1340

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

چکیده

از دهه 1340 به بعد شرایط خاصی از نظر سیاسی، اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی­(مدرنیزاسیون) بر جامعه ایران حکمفرما شد که تغییرات گسترده‌ای را در سطح جامعه به‌وجود آورد و موجی از مخالفت‌های گسترده را از سال 1340 موجب گردید که همگی سبب نوعی رادیکالیسم سیاسی شد. سؤال اصلی ما در این تحقیق این است که چرا رادیکالیسم سیاسی در میان نیروهای اسلامی در دهه‌های 40 و 50 شیوع پیدا کرده است؟. فرضیه تحقیق حاضر این است که ماهیّت، ساختار و عملکرد نظام سیاسی پهلوی دوم­(نوسازی ناموزون) موجب به وجود آمدن رادیکالیسم سیاسی میان گروه‌های سیاسی اسلامی در دهه‌های 40 و 50 شده است. یافته­های پژوهش حاضر نیز نشان می­دهد، اجرای سیاست‌­هایی چون؛ بی­اعتنایی به مذهب و روحانیت، ترویج و تبلیغ فرهنگ غربی و موارد دیگر سبب نوعی رادیکالیسم سیاسی شد. لذا ظهور جنبش­های اسلامی ویژگی عمده این مقطع از تاریخ معاصر ایران است. بنابراین مقاله حاضر سعی می‌نماید با استفاده از روش تحلیلی- تبیینی و استفاده از منابع کتابخانه­ای به بررسی رادیکالیسم در ایران معاصر(1357- 1340) بپردازد..

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Fundamentals of Political Radicalism in Pahlavi Iran; 1357-1340

نویسنده [English]

  • Akbar Khaje

Member of the faculty of the Department of Political Science, Payame Noor University

چکیده [English]

From the 1940s onwards, certain political, socio-economic, and cultural conditions (modernization) prevailed in Iranian society that led to widespread changes in society, and a wave of widespread opposition from 1340, all of which led to a kind of political radicalism. Was. Our main question in this study is why political radicalism has spread among Islamic forces in the 1940s and 1950s. The hypothesis of the present study is that the nature, structure and function of the second Pahlavi political system (unbalanced modernization) has led to the emergence of political radicalism among Islamic political groups in the 1940s and 1950s. The findings of the present study also show that the implementation of policies such as; Disregard for religion and the clergy, the promotion of Western culture, and so on, led to a kind of political radicalism. Therefore, the emergence of Islamic movements is a major feature of this period in the contemporary history of Iran. Therefore, the present article tries to study radicalism in contemporary Iran (1978-1997) by using analytical-explanatory method and using library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political radicalism
  • Unbalanced renovation
  • Pahlavi system
  • Iran
احمدی، محمد. (1380). نهضت آزادی و انقلاب اسلامی(1357-1356). دانشنامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
آبراهامیان، یرواند. (1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمه‌‌ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، چاپ دوّم، تهران: انتشارات نشرنی.
آشوری، داریوش. (1383). دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید.
بشیریه، حسین. (1374). دولت عقل، تهران: نشر علوم نوین.
پارسونز، آنتونی. (1363). ظهور و سقوط، ترجمه حسن پاشا شریفی، تران: رامانو.
جامی. (1371). گذشته چراغ راه آینده است، تهران: نیلوفر.
حجاریان، سعید. (1372). «ناموزونی فرآیند توسعه سیاسی در کشورهای پیرامونی»، راهبرد، شماره 2.
حجاریان، سعید. (1373). «ساخت اقتدار سلطانی، آسیب‌پذیری‌ها و بدیل‌ها»، فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال پنجم، شماره 7و 8.
دلدم، اسکندر. (1372). زندگی و خاطرات امیرعباس هویدا، تهران: گمنام.
رزاقی، ابراهیم. (1371). اقتصاد ایران، تهران: نشر نی.
رزاقی، ابراهیم. (1374). الگوی توسعه برونزا و واژگونی نظام شاهنشاهی، مجموعه مقالات اولین سمینار انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، قم: ناشر معاونت امور اساتید دروس معارف.
رهبری، مهدی. (1382). درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی ایران، مازندران: انتشارات نشر دانشگاه مازندران.
زیباکلام، صادق. (1373). مقدمه­ای بر انقلاب اسلامی، تهران: روزنه.
سریر و همکاران. (1368). اوپک و دیدگاه‌های آینده، تهران: انتشارات وزارت خارجه.
شجیعی، زهرا. (1372). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: سخن.
طلوعی، محمود. (1370). داستان انقلاب، تهران: انتشارات علم.
عظیمی، حسین. (1371).  مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران، تهران: نشر نی.
عیوضی، محمدرحیم. (1382). تئوریهای ساخت قدرت و رژیم پهلوی دوم، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فوزی تویسرکانی، یحیی. ­(1380). مذهب و مدرنیزاسیون در ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کاتوزیان، محمّدعلی. (1373). اقتصاد سیاسی ایران، جلد اوّل، ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران: انتشارات پاپیروس.
کدی، نیکی. (1375). ریشه­های انقلاب ایران، ترجمه عبدالکریم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ.
گازیوروسکی، مارک. (1373). دیپلماسی آمریکا و شاه، ترجمه جمشید زنگنه، تهران: نشر رسا.
گازیوروسکی، مارک. (1371). «روابط امنیتی ایران و ایالات متحده»، ترجمه احمد شهسا، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 66-65.
گازیوروسکی، مارک. (1371). حکومت سلطه پذیر در ایران، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
مشیرزاده، حمیرا. (1375). «نگاهی به رهیافت‌ها مختلف در مطالعه انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره 9.
منصوری، جواد. (1377). تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نجاتی، غلام‌رضا. (1371). تاریخ سیاسی 25 ساله ایران (از کودتا تا انقلاب)، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
هدایت مخبرالسلطنه، مهدی قلی خان. (1324). خاطرات و خطرات، تهران: زوار.
Amir Arjmand, said. (1984). The Shadow Of God and The Hidden Imam, Religion, Political Order, and Socieal Change In Shiie Iran From Beginning To 1980, Chicago: Chicago University Press.
Skocpol, Theda. (1979). State and Social Revolution, Cambridge: Cambridge University Press.-Zonis, Marvin. (1971). The Political Elite Of Iran, (Princeton: University Press).
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 32
شهریور 1398
صفحه 273-292