آزمون‌پذیری نظریه سازه‌انگاری در بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت‌های نهم و دهم (1391-1384)
نویسندگان
1 پژوهشگر و عضو هیئت مدیره انجمن ایرانی روابط بین الملل
2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان
چکیده
سیاست خارجی برای کشورهای مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. به تبع آن، بررسی و کنکاش ابعاد مختلف سیاست خارجی هم برای دولتمردان و هم اندیشمندان این عرصه اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین راه‌های بررسی سیاست خارجی کشورها، به کار بستن نظریه‌های گوناگون به‌واسطه چهارچوب‌ها و مبانی مختلفی است که این نظریات ارائه می‌کنند. اصول و مبانی متفاوت این نظریه‌ها سبب شده است تا نتایج حاصل از این کاربست‌ها، کاملاً متفاوت از هم باشند. تاکنون نیز نظریه‌های مختلفی جهت تبیین ماهیت، فرایند و اجرای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده است، اما به دلیل سیطره نظریات مادی‌گرایانه و واقع‌گرایانه در این زمینه، این نظریات معمولاً از تحلیل واقعی ماهیت و روند تصمیم‌گیری و اجرای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عاجز بوده‌اند. به نظر می‌رسد ظهور نظریات جدید از جمله سازه‌انگاری با قابلیت نظری‌اش که اعتنا به ابعاد غیرمادی و هویت داخلی کشورها است، زمینه بهتری را جهت تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که ابعاد معنایی و هویتی آن دارای برجستگی ممتازی است، به وجود آورده است. در این مقاله سیاست خارجی ایران در دولت نهم و دهم را بر اساس مبانی و اصول نظریه سازه‌انگاری بررسی می‌کنیم. فرض ما نیز این است که نظریه سازه‌انگاری، توانایی تحلیل سیاست خارجی ایران را در این دوره تا حدود زیادی دارد. لازم به ذکر است که به جز نوع رابطه ایران و روسیه، سایر محورهای سیاست خارجی ایران در دوره موردنظر از نگاه سازه‌انگاری قابل تحلیل است
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Testability of the theory of constructivism in the investigation of the foreign policy of Iran Islamic republic in the ninth and tenth governments. (2004-2011)
نویسندگان [English]
- Ziauddin Sabouri 1
- Tajoddin Salehian 2
1 Researcher and Board Member of Iranian Association of International Relations
2 PhD student in International Relations, University of Guilan
چکیده [English]
Foreign policy has an especial place for the different countries, and following it, investigation and study of the different dimensions of the foreign policy are very important both for the politicians and the intellectuals of this field. One of the most important ways of the investigation of the foreign policy of the countries is the application of the different theories because of the different frameworks and principles that these theories offer. The different principles of these theories have led to the different results that obtained from them. Also, so far, various theories have been applied for the clarification of the nature, process and execution of the foreign policy of Iran Islamic Republic. But these theories couldn’t analyze really the nature and the process of the decision- making and or execute the foreign policy of Iran Islamic Republic, because of the domination of the materialism and realistic theories in this field. It seems that with the appearance of the new theories such as the constructivism that have significant theoretic capability due to the attention to the immaterial dimensions and the internal identification of the countries, the background of the better clarification of the foreign policy of Iran Islamic Republic has been prepared. In this paper, we want to investigate the foreign policy of Iran Islamic Republic in the ninth and tenth government- based on the principles of the constructivism theory. We assume that the constructivism theory can analyze the foreign policy of Iran in this period, so that in addition to the kind of the relation of Iran and Russia, the other axes of the foreign policy of Iran in the given period can be analyzed in the constructivism point of view.
کلیدواژه‌ها [English]
- Foreign Policy
- constructivism
- foreign policy of Iran Islamic Republic
- foreign policy of the ninth and tenth government
اسمیت، استیو، 1383، رویکردهای واکنش‌گرا و سازه‌انگاری در نظریه‌های روابط بین‌الملل، در جان بیلیس و استیو اسمیت، جهانی شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین، تهران، انتشارات ابرار معاصر ایران.
اطاعت، جواد، 1376، ژئوپولتیک و سیاست خارجی ایران، تهران، نشر سفیر.
ایکنبری ، جی جان ، 1383 ، تنها ابرقدرت ، هژمونی آمریکا در قرن 21 ، ترجمه عظیم فضلی پور ، انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر ایران .
بهمنی، شعیب، 1388، ایران و روسیه متحد یا رقیب، پایگاه اطلاع رسانی موسسه مطالعات ایران و اوراسیا در:
http://www/iras.ir/Difault-viw. asp? @ -/047.
جعفری ولدانی، اصغر، 1382، روابط خارجی ایران بعد از انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات آوای نور.
حاجی یوسفی، امیرحسین، 1389، ریشه‌های سیاست تعاملی- تقابلی ایران در دوره ریاست جمهوری دکتر احمدی‌نژاد، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 22، تابستان.
حق‌شناس، محمدرضا، 1390، رهیافت سازه‌انگاری (ونتی) در پرونده هسته‌ای و روابط ایران و اروپا، فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره 283.
داداندیش، پروین واحدی، افسانه، 1390، جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 1.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (الف)، 1388. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات سمت.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (ب)، 1388، منابع ملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست، دوره 39، شماره 3.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و نوری، وحید، 1391، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‌گرایی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، 1384، تحول گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، 1386، هویت و منفعت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، در داوود کیانی، منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، 1389، نظریه‌های همگرایی اروپا، در سیدعبدالعلی قوام و داوود کیانی، اتحادیه اروپا، هویت، امنیت و سیاست جهان، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دهقانی فیروزآبادی ، سید جلال ، 1387 ، سیاست خارجی دولت نهم ، رهیافت های سیاسی و بین المللی ، شماره 13 ، بهار .
رمضانی، روح‌الهی، 1388، درک سیاست خارجی ایران، فصلنامه روابط خارجی، سال اول، شماره 1.
روآ ، اولیویه ، 1380 ، چارچوب های مفهومی و پژوهشی برای مطالعه سیاست خارجی ایران ، تهران ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، چاپ دوم .
سریع‌القلم، محمود، 1379، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
شوری، محمد، 1388، روسیه، آمریکا و مسئله ایران، فصلنامه راهبرد، شماره پنجاه و یکم، سال هیجدهم، تابستان.
صبوری، ضیاءالدین، 1390، قدرت نرم آمریکا در حوزه سیاست خارجی و امنیتی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
عشقی، لیلی، 1379، زمانی غیر زمان‌ها، امام، شیعه و ایران، ترجمه دکتر احمد نقیب‌زاده، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
عمید زنجانی، عباسعلی، 1379، فقه سیاسی، حقوق و تعهدات بین‌المللی در اسلام، تهران، انتشارات سمت.
فولر، گراهام، 1373، قبله‌ی عالم، ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
قوام، سیدعبدالعلی. 1384. روابط بین‌الملل، نظریه‌ها و رویکردها، تهران، انتشارات سمت.
قهرمانپور، رحمن، 1383، تحلیل تکوین گرایانه سیاست خارجی ایران، تهران، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 23.
لیتل ، ریچارد ، 1389 ، تحول در نظریه های موازنه قوا ، ترجمه و بررسی : دکتر غلامعلی چگنی زاده ، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران .
متقی، ابراهیم و کاظمی، حجت، 1386. سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: فصلنامه سیاست، مجله‌ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37، شماره 4.
مجتهدزاده، پیروز و رشیدی‌نژاد، احمد،1390، تحلیل ژئوپلتیکی سیاست خارجی روسیه در رابطه با برنامه اتمی ایران 2008-2000، فصلنامه ژئوپلتیک، سال هفتم، شماره دوم، تابستان.
مجتهدزاده، پیروز، 1377، هویت ایرانی در آستانه سده بیست و یکم، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، سال چهاردهم، شماره نهم و دهم.
مشیرزاده، حمیرا (الف)، 1385، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت .
مشیرزاده، حمیرا (ب) 1385، تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه‌انگاری، در نسرین مصفا، نگاهی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
نای ، جوزف و پاپ ، رابرت و دیگران ، 1392 ، قدرت و موازنه نرم در سیاست بین الملل ، ترجمه عسگر قهرمانپور ، تهران ، پژوهشکده مطالعات راهبردی .
ونت، الکساندر، 1386، نظریه اجتماعی و سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران، دفتر سیاسی و بین‌المللی.
هنسن ، برت و تافت ، پتر و ویول ، آندره ، 1390 ، راهبردهای امنیتی و نظم جهانی آمریکایی «قدرت از دست رفته» ، ترجمه سید امیر نیاکویی و احمد جانسیز ، اداره چاپ و انتشارات دانشگاه گیلان .
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، 1381، تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ دوم جهانی، موسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم.
Biersteker, T.J. and Weber, C. 1996 .The social construction of state sovereignty , cambridge university Press.
Howard, Peter. 2005. constructivism and foreign policy, Peresented at The Annual meeting of the International politics.
Hunter, shireen. T. 2010, Iran's foreign policy in the post- soviet Era, greenwood publishing group, santa Barbara.
Karami , J.(Appril-June 2009) , »Pace and cooperation in central Eurasia« , Russia inglobal Affairs , Vol . 7,N.2.
Ruggie, J.a. 1998. constructing The world Polity: Essays on International Institutionalization London and NewYork: Rouledge.
Taylor, charls. 1992. Source of self: The making of Modern Identity, ambridge: Cambridge University Press.
Waver, ole. 1990. »The language of foreign Policy« , Journal of peace Research, Vol, 27.
Went. A. 1999. Social Theory of international Politics. Cambridge: university Press.
Willmer, franke. 2002. The social construction of man, The state and war: Identity, conflict and Vidlence in the former Yugoslavia. London Routledge.
Wilmer, frank. 2002. The social Constuetion of The man, State and war, London: Routledge.
)