پژوهش های روابط بین الملل

تنگنای امنیتی؛ رفتارشناسی شورای همکاری خلیج فارس در قبال برنامه هسته‌ای ایران

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 کارشناس ارشد مطالعات منطقه ای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

شورای همکاری خلیج فارس با هدف مقابله با آن‌چه خطر انقلاب اسلامی ‌نامیده می‌شد، تشکیل شد. اگرچه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس غیر از ایران نگرانی‌های امنیتی دیگری مانند هراس از بی‌ثباتی‌های داخلی و خیزش‌های مردمی دارند، اما از نظر آنها ج. ا. ایران مهم‌ترین و جدی‌ترین تهدید خارجی به شمار می‌رود که این دیدگاه پس از انقلاب‌های عربی تشدید شده است. دیدگاه‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در رابطه با ایران در بسیاری موارد مشابه است و در برخی موارد تفاوت جزئی با یکدیگر دارد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به تنهایی قادر به نقش‌آفرینی عمده امنیتی نیستند. به همین دلیل امنیت خارجی این کشورها در ائتلاف با کشورهای منطقه و یا قدرت‌های بزرگ تعریف می‌شود و عربستان سعودی محور اصلی شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌رود.

پس از پایان جنگ تحمیلی با حرکت ج. ا. ایران به سوی ساخت و گسترش فناوری موشک‌های بالستیک و گسترش برنامه هسته‌ای، احساس تهدید کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تشدید شد. آنها به طور مشترک در پی متوقف کردن برنامه هسته‏ای ج. ا. ایران بوده‏اند. همچنین سیاست این کشورها در مقابل ایران به شدت تحت تاثیر سیاست‌های امریکا در منطقه و به‌ ویژه در قبال ج. ا. ایران بوده است. این مقاله درصدد است ضمن بررسی نگرانی‌های امنیتی شورای همکاری خلیج فارس و راهبردهای این شورا برای موازنه قوا و دنباله‌روی در سامانه امنیتی خلیج فارس، رفتارشناسی شورای همکاری خلیج فارس در قبال برنامه هسته‌ای ایران را مورد تحلیل و واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Security Dilemma: Study of Persian Gulf Cooperation Council's Attitude Toward Iran's nuclear Program

نویسندگان [English]

  • Habibollah Abolhassan Shirazi 1
  • Hamid Nikou 2

1 Associate Professor of International Relations Islamic Azad University, Central Tehran Branch

2 M.Sc. in Regional Studies, Islamic Azad University, Central Tehran Branch

چکیده [English]

Persian Gulf Cooperation Council was created with the aim of confronting what was called threat of Islamic Revolution. Although the Persian Gulf Cooperation Council countries except Iran have security concerns, such as fear of internal instability and popular uprisings, but they see Iran as the most serious external threat and this viewpoint has been intensified after the Arab world's revolutions. The perspectives of the Persian Gulf Cooperation Council countries regarding Iran, in many cases, are the same and in some cases there are minor differences. These countries alone cannot paly a major security role. That is why the foreign security of these countries is determined in alliance with the great powers and regional countries and Saudi Arabia is the main axis of the Persian Gulf Cooperation Council.After Iraq-Iran war, I. R. of Iran moved toward building and developing ballistic missile technology and nuclear program which caused Persian Gulf Cooperation Council countries feel an intensified threat. They have been jointly seeking to stop I. R. of Iran nuclear program. The politics of these countries have strongly been influenced by US regional policy particularly towards Iran.This paper attempts to analyze the attitudes of Persian Gulf Cooperation Council regarding Iran's nuclear program while examining the security concerns of these countries and the council’s strategies for balance of power and follow-up in the security system of the Persian Gulf region

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran&rsquo
  • s Nuclear Program
  • Persian Gulf Cooperation Council
  • Balance of Power
  • Hegemonic Power
  • Containment
هنسن، برت و پترتافت و آندره ویول. (1390). راهبردهای امنیتی و نظم جهانی امریکایی «قدرت از دست رفته»، ترجمه دکتر سید امیر نیاکویی و دکتر احمد جانسیز، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.
اشتون کارتر: تهدید ایران برای آمریکا و عربستان مشترک است (1394) جامعه خبری-تحلیلی الف، کد مطلب: 284567، قابل بازیابی از: http://alef.ir/vdcjmxe8auqeoiz.fsfu.html?284567
احمدی، علی و زارع، محمد (1390) «تحلیلی بر روابط امریکا و چین در پرتو تئوری توازن قوا»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، س 2، ش 4.
آیا خریدهای نظامی عربستان و امارات به معنای آمادگی برای جنگ با ایران است (1392) خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر: 183658.
برنامه هسته‌ای ایران و شورای همکاری خلیج فارس (1387) خبرگزاری فارس، شماره: 8710160812.
پیشنهاد عربستان درباره مذاکرات هسته‌ای ایران (1392) خبرگزاری آریا، کد خبر: 20131208190457714.
چمنکار، محمدجعفر. (1389). بازتاب دکترین نیکسون بر منطقه خلیج فارس و سیاست خارجی محمدرضا پهلوی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، قابل بازیابی از:http://iichs.org/index.asp?id=1214&doc_cat=1
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1382). شورای همکاری خلیج فارس و پرونده هسته‌ای ایران، پرتال جامع علوم انسانی، کد مطلب: 120579،‌ قابل بازیابی از:http://www.ensani.ir/fa/content/120579/default.aspx
رادیو گفتگو. (1394). مصاحبه با حمید نیکو، قابل بازیابی از:http://www.radiogoftogoo.ir/content/-/asset_publisher/KTbZ4oDAlJW1/content/id/429001
روحی دهبنه، مجید. (1391). تبیینی سازه‌انگارانه از علل واگرایی ایران و شورای همکاری خلیج فارس، فصلنامه روابط خارجی، ‌سال چهارم، شماره اول.
سازمند، بهاره و همکاران (1389) «نظریه موازنه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر»، فصلنامه روابط خارجی، (4)2.
عربستان و ایران به روایت ویکی لیکس: سر اژدها را قطع کن (1391) بی بی سی فارسی، قابل بازیابی از: http://www.bbc.co.uk/persian
قدیمی، محمدصادق. (1386). ایران و شورای همکاری خلیج فارس، روزنامه اعتماد، شماره 1555.
مرکز امنیت ملی تل آویو: عربستان احتمالا از ترس ایران به سلاح های هسته ای متوسل می‌شود (1394) خبرگزاری صدا و سیما، قابل بازیابی از: http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=651364
مورگنتا، هانس جی. (1384). سیاست میان ملت‌ها، مترجم: حمیرا مشیرزاده، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
نگرانی آمریکا از خرید موشک های روسی توسط عربستان (1394) خبرگزاری ایرنا، کد خبر81720959 (4819877) ، قابل بازیابی از: http://www.irna.ir/fa/News/81720959/
نیکو، حمید. (1393). انگلیس و راهبرد ناامن‌سازی محیط امنیتی خلیج فارس، خبرگزاری فارس، قابل بازیابی از: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930916001751
واعظی، محمود. (1385). ترتیبات امنیتی خلیج فارس، معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک، قابل بازیابی از: http://www.csr.ir/departments.aspx?abtid=07&depid=44&semid=844

Al Makhawi, R. A., (1990) The Gulf Cooperation Council: A study in integration, International Studies Unit University of Stanford.
Berti, Benedetta & Guzansky, Yoel (2014) Saudi Arabia’s Foreign Policy on Iran and the Proxy War in Syria: Toward a New Chapter? Israel Journal of foreign Affairs, VIII: 3.
Bin Salam al-Saud, Faisal (2003) Iran, Saudi Arabia and the Gulf: Power Politics in Transition, I. B. Tauris & Co Ltd.
Brooks, Stephen & Wohlforth, William (2005) Hard times for Soft Balancing, International security, Vol. 30, No. 1, 72-108.
Gulf Security: Between balance of power and collective security (2010) Al-Jisr Project on EU-GCC Public Diplomacy and Outreach, retrieved from:
http://www.cap.lmu.de/download/2010/2010_Gulf_Security_Concepts-Overview.pdf
Hansen, Birthe; Toft, Peter & Wivel, Anders (2009) Security Strategies and American World Order: Lost Power, Routledge.
LaFranchi, H. (2013) US allies fear not just nuclear deal, but how it strengthens Iran, the Christian Science Monitor.
McCABE, Peter M. (2010) Cooperation and Coercion: U.S. Strategies for Coalition Building in thr First and Second Gulf Wars, A Dissertation for Ph.D Degree, University of Florida.
Jervis, Robert (2006) The Remaking of a Unipolar World, The Washington Quarterly, 29 (3): 8.
McMillan, J, Sokolsky R. & Winner, A. C. (2003) toward a new regional security architecture, Washington Quarterly.
Mearsheimer, J. (2010) Structural realism, in Dunne, Tim; Kurki, Milja; Smith, Steve, International Relations Theories, New York, Oxford University Press.
Paul, T.V (2005) Soft Balancing in the Age of U.S. Primacy, International Security, Vol. 30, No. 1, 46-71.
Pfaff, William (1990/91) Redefining World Order, Foreign Affairs, 70: 1, America and the World.
Seznec, J.F. & Mimi K. (2010) Industrialization in the Gulf: A socioeconomic revolution, Routledge Studies in Middle Eastern Economies.
UNITED STATES SENATE (2012) the Gulf security architecture: Partnership with the Gulf Cooperation Council, retrieved from: http://www.foreign.senate.gov/imo/media/doc/746031.pdf
Waltz, K. (1979) Theory of international politics, Addison-Wesley Pub. Co.
Wendt, A. (1992) anarchy is what states make of it: The social construction of power politics, International Organization, the MIT Press, 46 (2), 391-425.
Walt, Stephen (1985) Alliance formation and the balance of world power, International Security, Vol. 9, No. 4, 3-43.
Walt, Stephen. (1987) the Origins of Alliances. Ithaca, NY: Cornell University Press
Wolfers, Arnold (1962) Discord and Collaboration: Essays on International Politics, the Baltimore: Johns Hopkins Press.

پژوهش های روابط بین الملل

دوره 4، شماره 14
زمستان 1393
صفحه 123-154