پژوهش های روابط بین الملل
ساخت واقع‌گرایی در سنت و فرهنگ ایرانی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
2 دانش آموخته دکتری روابط بین الملل دانشگاه تهران
چکیده
هرچند که تمامی گفتمان‌های انتقادی روابط بین‌الملل به‌گونه‌ای تلاش کرده‌اند با اشاره به نقاط ضعف نگاه واقع‌گرایانه به روابط بین‌الملل، رویکردهای دیگری را جایگزین آن سازند، با این وجود، این نظریه‌پردازی‌ها هیچ‌گاه قادر به تضعیف جایگاه این نظریه در تحلیل و تبیین مسائل بین‌المللی نگشته و حتی می‌توان ادعاکرد که به‌عکس موجب تقویت مبانی نظری و جایگاه واقع‌گرایی در عرصه آکادمیک روابط بین‌الملل شده‌اند. با این حال، مهم‌ترین دستاورد منتقدین واقع‌گرایی، نشان دادن این واقعیت است که خودِ نظریه واقع‌گرایی و مفروضات آن نیز برساخته‌ای اجتماعی هستند و مفروضات واقع‌گرایانه در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف، معانی متفاوتی دارند. به عبارت دیگر، واقع‌گرایی یک نظریه یک‌پارچه و جهان‌شمول نیست که در تمام جوامع برداشتی یکسان از آن وجود داشته باشد. مقاله حاضر با استفاده از این رویکرد، کوشیده است تا نشان دهد که واقع‌گرایی در فرهنگ ایرانی دارای ساخت متفاوتی است و لذا این تحقیق درصدد پاسخ به این پرسش برآمده است که چگونه در سنت ایرانی، برداشت متفاوتی از واقع‌گرایی وجود دارد؟
برای این منظور، از دو مرجع ملی گفتمان ایرانی شامل شاهنامه فردوسی وگلستان سعدی برای فهم این برداشت استفاده شده است. یافته‌های حاصل نشان می‌دهد که اهمیت دادن به قدرت در نزد ایرانیان ناشی از هنجارها و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آنان است و خود عامل قدرت نیز نوعی هنجار اجتماعی به‌شمار می‌رود. نمود بارز آن را می‌توان در تفاوت مبنایی میان مفاهیمی نظیر پهلوان و قهرمان بازیابی کرد که نوعی تمایزآشکار میان قدرت مورد تأکید در واقع‌گرایی با قدرت ممدوح در سنت ایرانی را برجسته می‌سازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Iranian reconstruction of realism
نویسندگان [English]
- Alireza Khosravi 1
- Mahdy Mirmohammady 2
1 Faculty member, University of Tehran
2 Doctor of International Relations, University of Tehran
چکیده [English]
Critical discourses of IR has always tried to replace realism with an alternative approach by bolding its weak points, but these theorizations have not been able to weaken realism role in explaining international affairs. Even it can be argued that critics have strengthened the basis and status in academic sphere. Nevertheless, the most important achievement of critics of realism is to turn light on this fact that realism and its assumption are social constructs. So realist assumptions could have different meanings in various cultures and societies. In other words, realism is not a unitary and universal theory. This article based on this claim tries to show that realism has a different construction in Iranian culture. The question of research is how realism is perceived in Iranian tradition. Based on Shahnameh and Golestan as the main sources of national cultural discourse, Authors argue that there is an Iranian concept of realism with the same assumption as main stream realism in IR. They claim that significance of power in Iranian tradition is a normative affair. And even the power itself is a social norm. There is also a sharp difference between realistic power and Iranian perception of power which is reflected in fundamental contrast between Pahlavan (hero) and Gahraman (champion, both using to point a different kind of power, the latter realistic and the first a praised power which is used to maintain social norms and values.
کلیدواژه‌ها [English]
- Realism
- Constructivist realism
- Iranian realism
- power
- norm
- Shahnamehh
- Golestan
جکسون، رابرت ؛ سورنسون، گئورگ. (1382).« درآمدی بر روابط بین‌الملل»، ترجمه مهدی ذاکریان، احمد تقی‌زاده و حسن سعید کلاهی. تهران: نشر میزان.
حاجی‌مینه، رحمت. (1393). «نظریه‌های روابط بین‌الملل؛ ضرورت خوانش‌های دیگر»، تحریریه مجله الکترونیکی انجمن ایرانی روابط بین‌الملل.
شاهنامه فروسی. (1377). به کوشش ناهید فرشاد‌مهر، تهران: نشر محمد.
کراتوچویل، فردریش و راگی، جان جرارد. (1385). «سازمان‌های بین‌المللی حالتی از اجرای فن دولت‌مداری» در: اندرو لینک لیتر، جامعه و همکاری در روابط بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
گلستان سعدی. (1380). تهران: به نشر.
لینک لیتر، اندرو. (1365). «آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی»، ترجمه لیلا سازگار، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
مشیرزاده، حمیرا. (1383). «تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، تهران: انتشارات سمت.
ونت، الکساندر. (1384). «نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل»، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
Der Derian, James. (1995). International Theory: Critical Investigations, London, MACMILAN.
………………. (1995). Simiology, Dromology, in James Der Derian, International Theory: Critical Investigations, London, MACMILAN, pp.363-395.
Dessler, David. (1989). What is at stake in the agent-structure debate, International organization,, Vol. 43, No. 3 (Summer, 1989), pp. 441-473.
Linklater ed. (2000). International Relations; Critical Concepts in Political Science, London, Routledge.
Waever, Ole. (2002).. Identity, communities and foreign policy: Discourse Analysis as Foreign policy Theory in European integration and national Identity, London, Routledge.
Wendt, Alexander. (1999). Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
)