پژوهش های روابط بین الملل

نقش افزایش قدرت منطقه‌ای ایران در سیاست‌گذاری شورای همکاری خلیج فارس: 2015– 2005

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی رشت

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه گیلان

چکیده

شورای همکاری خلیج فارس از مهم­ترین سازمان­های منطقه­ای در محیط منطقه­ای ایران است و سیاست­های ایران همواره نقش مهمی در جهت­گیری­ها و اهداف شورا داشته است. مقاله حاضر سعی کرده است با واکاوی سیاست­های این سازمان بر اساس تحولات خاورمیانه و تئوری واقع­گرایی روابط بین­الملل، به این سوال پاسخ دهد که افزایش قدرت منطقه­ای ایران چه نقشی در شکل­دهی و تعیین سیاست­ها و الگوهای رفتاری شورا طی 2015-2005 داشته است؟ یافته­ها نشان می­دهد که با تحولات بوجود آمده در خاورمیانه طی این سال­ها که اعضای این سازمان، آن را به منزله افزایش ضریب نفوذ و قدرت منطقه­ای ایران تلقی کرده‌اند و راهبرد دفاعی مبتنی بر بازدارندگی در قالب راهبرد امنیت به­هم پیوسته، افزایش توان نظامی و پیشرفت­های هسته‌ای ایران، الگوهای رفتاری شورا را به دگرگونی در ساختار داخلی، تغییر توازن قوا و پیگیری سیاست اتحاد و ائتلاف در سطح منطقه‌ای و افزایش مناسبات با غرب به‌ویژه  ایالات متحده سوق داده است. این مقاله با روش تحقیق تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای سعی در بررسی این موضوع دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of Iran's regional strength in Persian Gulf cooperation council policies: 2005 - 2015

نویسندگان [English]

  • Majid Rouhi Dehbaneh 1
  • Sajjad Moradi Kelardeh 2

1 Assistant Professor of International Relations Islamic Azad University of Rasht

2 MA in International Relations, University of Guilan

چکیده [English]

Persian Gulf cooperation council is one of the most important of regional organization in Iran’s regional environment and Iran’s regional policies always have important role in its objectives and orientations. The present paper tries to explore Persian Gulf cooperation council policies in frame of Middle East new transformation and realism theory in international relations¡ apply this main question that “what was the role of Iran’s regional strength in shaping and determining policies and behavior methods of Persian Gulf cooperation council in 2005-2015? the main findings of the paper illustrate that with the middle East Current transformations in these years that member of the GCC deemed to have as increase in Iran’s penetration rate and regional power and emphasis on the defense strategy of the deterrence in term of integrated security strategy¡ increasing military power and nuclear advances¡ is shaped Persian gulf cooperation council behavior methods in term of changes in internal structure¡ the policy of alliance-coalition in the region level and increase ties with the west¡ especially the United states of America in different levels. This paper addressed the issue with analytical method and library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Persian Gulf cooperation council
  • penetration rate
  • balance of Power
  • realism
امینیان، بهادر. (1390). «محیط امنیتی ایران و تحولات بیداری اسلامی»، فصلنامه آفاق امنیت، شماره 13. صص 18-5.
اندیشکده راهبردی تبیین. (1392). منازعه راهبردی ایران و عربستان، دسترسی در: www.tabyincenter.ir.
برزگر، کیهان. (1385). سیاست خارجی ایران در عراق جدید، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
برزگر، کیهان. (1388). «سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تهاجمی و تدافعی»، فصلنامه روابط خارجی، 1 (1). صص 153-113.
ترابی، قاسم. (1391). «شورای همکاری خلیج فارس و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 19 (3). صص 36-9.
تکیه، ر. (1394). روابط ریاض و واشنگتن کمرنگ می‌شود: آغاز جنگ سرد منطقه‌ای، ترجمه طلا تسلیمی، به نقل از شورای روابط خارجی آمریکا، تارنمای دیپلماسی ایرانی. بازیابی‌شده از: http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1946760، (دسترسی 1394، 12 تیر).
خبرگزاری فارس. (بی‌تا). شورای همکاری خلیج فارس و رؤیای ناتوی عربی: http://www.farsnews.com/1390924001193، (دسترسی 1394، 2 بهمن).
دباشی، ح. (1394). دکترین اوباما: همکاری بهتر از انزواست؛ قدرت هوشمند آمریکا در برخورد با ایران. ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی به نقل از الجزیره انگلیسی. بازیابی‌شده از: http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1950362، (دسترسی 1394، 14 شهریور).
دوست‌محمدی ، احمد و دیگران. (1389). «تأثیر فعالیت‌های هسته‌ای بر هم‌گرایی امنیتی در بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات سیاسی، 2 (8). صص 50-29.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت.
رضاخواه، علیرضا. (1393). مختصات نفوذ منطقه‌ای ایران در موج سوم تحولات بین‌الملل. بازیابی شده از: http://farsi.khamenei.ir/1393/10/27، (دسترسی 1394، 18 اسفند).
سایت مشرق، (1394). طرح‌های مخفی اسرائیل و عربستان علیه ایران/اوباما به پلیس بد در مذاکرات نیاز دارد. بازیابی شده از: http://mashregehnews.ir/fa/print/432572، (دسترسی 1394، 23 بهمن).
سایت مشرق. (1394). اتحاد استراتژیک دو رژیم: چرا عربستان به جای اسرائیل از ایران هسته‌ای می‌ترسد. بازیابی شده از: http://www.mashreghnews.ir/fa/print/444605، (دسترسی 1394، 28 دی).
شهابی، سیف‌الرضا. (1387). دیدگاه‌های شورای همکاری خلیج فارس، تهران: نشر اطلاعات.
قربانی، مژگان. (1391). «استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در خلیج فارس و تأثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، 10 (38). صص 30-1.
قوام‌ملکی، حمیدرضا. (1390)، «نقش موشک‌ها در راهبرد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، 2(3). صص 118-97.
عبداله‌خانی، علی. (1383). نظریه‌های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر تهران، چاپ سوم.
کرمی، کامران. (1390). «بهارعربی و عربستان سعودی، آثار و واکنش‌ها»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 18 (2). صص 98-79.
کرمی، ک. (1392). امکان‌سنجی پیوندهای عربستان و ترکیه در شکل‌دهی به ائتلاف جدید منطقه‌ای. مرکز مطالعات صلح. بازیابی‌شده از: www.peace-ipsc.org، (دسترسی 1394، 28 تیر)
کلودزیج، ادوارد. (1390). امنیت و روابط بین‌الملل، ترجمه نادر پورآخوندی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کوردزمن، آ. (1394). توازن نظامی خلیج فارس پس از توافق هسته‌ای. مرکز رصد راهبردی اشراف. بازیابی شده از: http://www.eshraf.ir/5591%d8%aa%d9، (دسترسی 1394، 16 آذر).
کوزه‌گرکالجی، ولی. (1389). استقرار سیستم دفاع موشکی ناتو در ترکیه دلایل و پیامدها، مرکز تحقیقات استراتژیک، گزارش راهبردی 336.
گریگو، جوزف. (1385). اقتدارگریزی و محدودیت‌های همکاری، در اندرولینکلیتر، جامعه و همکاری در روابط بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
لطفیان، سعیده. (1387). «ایران و خاورمیانه: انتخاب‌های دشوار و موضوعیت واقع‌گرایی»، فصلنامه سیاست، 38 (3). صص 216-191.
متقی، ابراهیم و زهره پوستین‌چی. (1390). «جنگ سرد منطقه‌ای و معادله جابجایی قدرت در سوریه»، فصلنامه سیاست جهانی، 1 (1). صص 216-191.
مرشایمر، جان. (1389). تراژدی سیاست قدرت‌های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
موسوی‌خلخالی، ع. (1393). عربستان تا کجا می‌تواند به اتحاد علیه ایران امیدوار باشد؟ دیپلماسی ایرانی. بازیابی‌شده از: http://irdiplomacy.ir/fa/page/1942687، (دسترسی 1393، 15 بهمن).
نیاکویی، سیدامیر. (1391). کالبدشکافی انقلاب‌های معاصر در جهان عرب، تهران: نشر میزان.
نیاکویی، سیدامیر و حسین بهمنش. (1391). «بازیگران معارض در بحران سوریه»، فصلنامه روابط خارجی، 1 (4). صص 136-97.
نیاکوئی، سیدامیر و سجاد مرادی‌کلارده. (1394). «رقابت قدرت‌های منطقه‌ای در عراق»، فصلنامه روابط خارجی، 7 (1). 169-121.
 
Al-tamimi, Naser. (2013). Asia-GCC Relations: Growing Interdependence. Analysis, No. 179, June.
Ataman, Muhittin. (2012). Turkish–Saudi Arabian Relations during the Arab Uprisings: Towards a Strategic Partnership. Insight Turkey.Vol 14 No. 4.
Bahrain's Sectarian Challenge. (2005). International Crisis Group, Middle East Report, N 40. May 6.
Bartell, Dawn L and David H, Gray. (2012). Conflict in Syria and the Opportunity to Reduce Iran's Regional influence and Iran's Threat to the International Community, Global Security.Volume 3. Issue 4 fall.
Barzega, Kayhan. (2010). Balance of power in the Persian Gulf an Iranian view. Middle East policy.Vol 17.no 3.
Barzegar, Kayhan. (2010). Iran's foreign Policy Strategy after Saddam, Washington Quarterly, January.
Berti, Benedetta and Yoel Guzansky. (2014). Saudi Arabia's Foreign Policy on Iran and the Proxy War in Syria: Toward a New Chapter, Israel Journal of Foreign Affairs, VIII: 3.
Cherian, john. (2011). Gulf concerns, Frontline, 28. no1. http://www.frontline.in/f12801/stories/20110114280105600.htm.
Cagapty, Soner and Parag Khanna. (2013). Middle East Reconfigured: Turky VS. Iran VS, Saudi Arabia:
http:// www.cnn.com, 2013/09/13
Chubin, Shahram. (1994). Iran National Security Policy. the Carnegie Endowment for International Peace Washington DC.
Cordesman, Anthony H. (2014). Iran's Rocket and Missile Forces and Strategic Options, London, Center for strategic & international studies.
Cordesman, Anthony H and Sam Khazai. (2012). Iraq after U.S Withdrawal: US policy and the Iraqi search for security and stability. Center for Strategic & International Studies.
Defense Security Cooperation Agency (DSCA). (2010). Foreign Military Sales, Foreign Military Construction Sales and Other Security Coporation, historical Fact. September 30.
Ergo. (2012). the Waning Era of Saudi Oil Dominance, Current Challenges and Future Threats to Saudi Arabia's Influence Over Oil Markets. February.
Friedman, Thomas. (2008). the New Cold War, NewYork Times, May 14
Friedman, George. (2012). the Emerging Doctrine of the United States, Geopolitical Weekly, October 9
Fuller, Graham E. (2006). the Hizbollah–Iran Connection: Model for Sunni Resistance. Washington Quarterly.winter.
Galen Carpenter, Ted and Malou Innocent. (2008). Iraq War and Iranian Power. Survival. Vol 49. No4.
Gause III F, Gregory. (2011). Saudi Arabia in the New Middle East. Council on Foreign Relation. No 63.
Graham, David. (2015). Israel and Saudi Arabia together is hat Last: www.theatlantic.com/Jun
Grieco, Joseph. M. (1988). Anarchy and the Limits of Cooperation: A Realistic Critique of the Newest Liberal Institutionalism, International Organization, Vol. 42, No. 3. Summer
Habibi, Nade. (2010). the Impact of Sanctions on Iran-gcc economic relations. Scribd. November.
http://www.scribd.Com/doc/41073751/the–impact-of-sanctions-on-Iran-gcc–economic-relationsm.
Haji-yousefi, Amir Mohammad. (2010). Iran's Foreign Policy during Ahmadinejad: from Confrontation to Accommodation”. presented to the Annual Conference of the Canadian Political Science Association.Concordian University. Montreal. Canada.
Hass, R. and Indyk. M. (2009). Restoring the Balance: A Middle East Strategy for the Next President, Washington DC: Brooking Institution Press
Hunter, Shireen. (2010). Iran's Foreign policy in the Post–Soviet Era. Santa Barbara. California.
Ibish, Hussein. (2015). the Middle East after the Iran Nuclear Deal”. Council on Foreign Relations. September 7.
http://www.cfr.org/middle-east-and-north-africa/middle-east-after-iran-nuclear-deal/p36963.
Jervis, Robert. (1985). Cooperative under the Security Dilemma, World Politics, Vol. 68,
Jervis, Robert. (1976). Perception andMisperception in International Politics, Princeton, NJ: Princeton University Press
Katzman, Kenneth. (2014). Bahrain: Reform Security and U.S. Policy. Congressional Research Sevice. October.
Khaitous, Tariq. (2008). Why Arab leaders worry about Iran's nuclear program? Bulletin ofAtomic Scientists. May 23:
http://www.thebulletin.org/web-edition/features/why-arab-leaders-worry-about-irans-nuclear-programe.
Leveret, Flynt and Hillary Mann Leveret. (2012). the Balance of Power Public Goods and the Lost Art of Grand Strtegy: American Policy Toward The Persian Gulf and Rising Asia in the 21st Century. Penn State Journal of Law & International Affairs.Vol 1 No 2.
Levitt, Matthew. (2015). the Middle East after the Iran Nuclear Deal, Council on Foreign Relations. September 7:
http://www.cfr.org/middle-east-and-north-africa/middle-east-after-iran-nuclear-deal/p36963.
Morgenthau, Hans L. (1973). Political AmongNations: The Struggle For Power and Peace, New York: Knopf.
Qsterd, Qyvind. (1992). Regional Great Powers, in Regional Great Powers in International Politics, Edited by Iver B. Neuman, 1-15, Basingstoke: St. Martins Press.
Perthes, Volker. (2010). Ambition and Fear: Iran's Foreign Policy and Nuclear Programme. Survival. Vol. 52, No. 3.June–July.
Raghu, M.R. (2015). What the Lifting of Iranian Sanctions Will Mean for GCCCountries. the National. October 21:
http://m.thenational.ae/business/economy/what-the-lifting—of-iranian-sanctions-will-mean-for-gcc-countries.
Riedel, Bruce O. (2013). Interview A Turning Point For Pakistan? http://www.cfr.org
SIPRI. (2010). Military Spending and ArmsProcurement in the Gulf States” .SIPRI DactSheet .October.
http://www.sipri.org/databases/milex/>.
SIPRI. (2009). Arms Transfers to the Middle East, SIPRI Background Paper .July.
http://www.sipri.org/databases/milex/>.
Sofan Group. (2015). Foreign Fighters an Updated Assessment of the Flow of Foreign Fighters into Syria and Iraq, December.
The Gulf Military Balance. (2014). the Missile and Nuclear Dimensions. Center forStrategic &International Studies.Vol II. January.
The Gulf Military Balance. (2012). Center for Strategic &International Studies.
The Military Balance. (2011). London: International Institute for Strategic Studies.
Trofimov, Yaroslav. (2015). Saudi Arabia Reluctantly Finds Common Ground with Israel about Iran: http://www.wsj.com/ Jun 18
Van Evera, Stephan. (1992). the Hard Relations of International Politics, Boston Review, Vol, 17, No. 6
Valbjrn, Morton and Andre Bank. (2011). The New Arab Cold War: Rediscovering the Arab Dimension of Middle East Regional politics , Review of International Studies, British International Association.
Wehrey, Fredrick, Theodore W karasik , Alireza Nader, Jeremy Ghez, Lydia Hansell and Robert A .Guffy. (2009). Saudi–Iranian Relations Since the Fall of Saddam. Rivalry, Cooperation and Implications for U.S. Policy. National Security Research Division (RAND).
Wehrey, Fredrick, David E Thaler, Nora Bensahel, Kim Cragin, Jerrold D. Green, Dalia Dassa Kaye, Nadia Oweidat and Jennifer Li. (2009). Dangerous But Not Omnipotent, Exploring the Reach and limitations of Iranian Power in the Middle East, National Security Research Division (RAND).
Yaffe, Michael. D. (2004). the Gulf and a New Middle East Security System, Middle EastPolicy.Vol. xi. No. 3. Fall.
www.english.farsnews.com/newstext.php?nn=9107133861.
www.scribd.com/doc/3197579/Iran's-race-for-regional-supremacy-strategic-implications-for-middle-east.
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 5، شماره 18 - شماره پیاپی 1
بهمن 1394
صفحه 277-310