پژوهش های روابط بین الملل

کودتای نظامیان در مصر و ترکیه: زمینه‌ها و نتایج متفاوت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان

چکیده

پس از وقوع بهار عربی، مصر و ترکیه دستخوش کودتاهای نظامی شدند. در مصر اولین دولت منتخب با کودتای نظامی متلاشی شد و نظامیان مجددا قدرت کامل را در دست گرفتند. طوری که پس از گذشت سه سال همچنان نظامیان بازیگر اصلی تحولات مصر هستند. در ترکیه علی‌رغم معضلات مختلف داخلی و منطقه‌ای که دولت اردوغان با آن مواجه بود، کودتا توفیقی نیافت و با مقاومت جامعه مدنی در هم شکست. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با بهره‌گیری از نظریه‌های مربوط به دخالت نظامیان در سیاست به بررسی بسترهای سیاسی و اجتماعی کودتاهای فوق پرداخته و نتایج مختلف کودتاهای مصر و ترکیه را از منظری تئوریک تبیین نماید. در این راستا پرسش اصلی پژوهش چنین مطرح می‌شود: چه عواملی باعث موفقیت کودتا در مصر و ناکامی آن در ترکیه شده است؟ برای پاسخ به پرسش فوق، از روش تبیینی مقایسه‌ای استفاده شده و روش گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نتایج متفاوت کودتاهای نظامی در مصر و ترکیه را با توجه به وضعیت متفاوت مولفه‌های سطح نهادمندی سیاسی، یکپارچگی نیروهای مسلح و واکنش جامعه مدنی در این دو کشور می‌توان تبیین نمود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The military coup in Egypt and Turkey: different contexts and results

نویسنده [English]

  • Amir Niakui

Associate Professor, Department of Political Science, University of Guilan

چکیده [English]

After the Arab Spring, Egypt and Turkey suffered military coups. In Egypt, the first elected government was overthrown by a military coup, and the military regained full power. After three years, the military is still a major player in Egyptian developments. In Turkey, despite various internal and regional problems faced by the Erdogan government, the coup did not succeed and was defeated by the resistance of civil society. The present study seeks to explore the political and social contexts of the above-mentioned coups using theories of military intervention in politics and explain the theoretical results of the coups in Egypt and Turkey. In this regard, the main question of the research is: What factors have led to the success of the coup in Egypt and its failure in Turkey? To answer the above question, comparative explanatory method is used and the data collection method is library. The findings indicate that the different outcomes of the military coups in Egypt and Turkey can be explained by the different status of the components of the level of political institutionalization, the integration of the armed forces and the response of civil society in these two countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Coup
  • Egypt
  • Turkey
  • Army
  • Arab Spring
اعتضادالسلطنه، نوژن. (1391). احزاب اسلامی و چشم انداز لاییسیته در ترکیه. تهران: انتشارات چاپخش.
اکوانی، حمداله و دیگران. (1395). «منازعه گفتمان‌های اسلام‌گرا و سکولار در جنبش انقلابی مصر (2013-2011) ؛ بسترها و نتایج»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام. 5 (17)، ص 180-159
الیگور، بانو(1392). بسیج اسلام سیاسی در ترکیه. ترجمه آزاد حاجی‌آقایی. نشر فرهنگ شناسی.
چالمرز، آلن. ف. (1378) . چیستی علم. ترجمه سعید زیباکلام. تهران: انتشارات سمت.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال و پریسا کریمی. (1393). «نظامیان و گذار به دموکراسی در کشورهای عرب: مطالعه موردی نقش نظامیان در تحولات سیاسی اجتماعی مصر (2015-2011)»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل. 4 (14).
سلطانی‌نژاد، محمد و بهاره سازمند. (1392). «از انقلاب تا کودتا: مناسبات نظامی مدنی در مصر جدید»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، 8 (3). صص 125-105.
سمیعی‌اصفهانی، علیرضا و سجاد میرالی. (1392). «پره توریانیسم ؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی در مصر پساانقلابی»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، 3 (2). صص 71-51.
طباطبایی، سیدمحمد و اکرم فضلی‌خانی. (1393). «سیاست خارجی ترکیه در قبال بیداری اسلامی در جهان عرب»، پژوهشنامه روابط بین‌الملل، 25 (1). صص 224-185.
کریمی‌پور، ی. (1395). چرا کودتا؟. تارنمای خبرگذاری تابناک. بازیابی شده از: http://www.tabnak.ir/fa/news/606754، (دسترسی 1395، 28 شهریور).
کوزه‌بالابان، حسن. (1392). سیاست خارجی ترکیه؛ اسلام، ملی‌گرایی و جهانی‌شدن. ترجمه غلام‌رضا کریمی و داود نظرپور. تهران: انتشارات چاپخش
گازیوروسکی، مارک. (1394). سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه عسگر قهرمان‌پور. تهران: انتشارات امیر کبیر.
قهرمان‌پور، رحمان. (1394). هویت و سیاست خارجی در ایران و خاورمیانه. تهران: نشر روزنه.
......................... . (1395). جامعه مدنی کودتا را شکست داد. روزنامه همدلی. بازیابی‌شده از: hamdelidaily.ir/archive/1395/04/27/3.pdf، (دسترسی در 1395، 8 مهر).
ملائکه، سیدحسن و سیدمحمدامین حسینی. (1395). «علل شکست اخوان‌المسلمین در تشکیل حکومتی باثبات در مصر»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 26 (1). صص 84-57.
نوازنی، بهرام و دیگران. (1393). «فتح‌الله گولن و جنبش اجتماعی–سیاسی وی در ترکیه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 3 (10). صص 173-151.
نیاکوئی، سیدامیر. (1391). کالبد شکافی انقلابهای معاصر در جهان عرب. تهران: نشر میزان.
.................... . ( 1392). «بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی»، فصلنامه سیاست جهانی، 2 (1). صص 115-95.
هانتینگتون، ساموئل. (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر علم.
 
منابع انگلیسی
Ahram. (2013). Egypt rebel campaign gathered 22 millions signature. Says spokesman. Available at: http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/75244/Egypt/Politics-/Egypts-Rebel-campaign-gathered--mn-signatures,-say.aspx. (Accessed on 2013, July 21).
Amir Arjomand, S. (2014). Revolution and constitution in the Arab World. In Beyond the Arab Spring: The evolving ruling bargain in the Middle East. M. Kamrava: George Town University.
Cartaluucci, T. (2016). Turkey’s Failed Coup: A Gift from God or from Washington?. Available at: http://www.globalresearch.ca/turkeys-failed-coup-a-gift-from-god-or-from-washington/5536319. (Accessed on 2016, July 28).
Cook, S. A. (2016). Turkey has had lots of coups. Here’s why this one failed. Available at: https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2016/07/16/turkey-has-had-lots-of-coups-heres-why-this-one-failed. (Accessed on 2016, July 29).
………… . (2016). Where the Turkish military fails, Egypt's succeeds. Available at: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-07-19/where-turkish-military-fails-egypts-succeeds. (Accessed on 216, July 23).
Deorio, M. (2014). Civil military relations in emerging democracies: A case study of Turkey. Honors Theses. Available at: http://digitalcommons.csbsju.edu/honors_theses/31. (Accessed on 2015, September 21).
Encarnacion, O. (2002). Venezuela's Civil Society Coup. World Policy Journal, 19 (2), pp. 38-48.
……………… . (2013). Even Good Coups Are Bad:Lessons for Egypt from the Philippines, Venezuela, and Beyond. Available at: https://www.foreignaffairs.com/articles/egypt/2013-07-09/even-good-coups-are-bad. (Accessed on 2014, January 14).
Finer, S. E. (1962). The Man on Horseback. The role of the military in politics. London: Pall Mall Press.
Hashim, A. (2011). The Egyptian Military, part two, from Mubarak onward. Middle East policy, 18 (3), pp. 63–78.
Korani, B. (2014). A Microcosm of the Arab Spring: Sociology of Tahrir. In Beyond the Arab Spring: The evolving ruling bargain in the Middle East. M. Kamrava: George Town University.
Kuru, A. T. (2015). Turkey's failed policy toward the Arab Spring: Three levels of analysis. Mediterranean Quarterly, 26 (3).
Lutterbeck, D. (2011). Arab uprisings and Armed Forces: Between Openness and Resistance. Geneva Center for the Democratic Control of Armed Forces (DCAF).
Micallef. J. V. (2016). Ankara and Cairo: A tale of two coups. Available at: http://www.huffingtonpost.com/joseph-v-micallef/ankara-and-cairo-a-tale- o_b_11364008.htm. (Accessed on 2016, August 29).
Niakooee, S. A. (2013). Contemporary Arab Uprisings: Different Processes and Outcomes. Japanese Journal of political science, 14 (3).
Saul, S. (2016). An Exiled Cleric Denies Playing a Leading Role in Coup Attempt. Available at: http://www.nytimes.com/2016/07/17/us/fethullah-gulen-turkey-coup-attempt.html?. (Accessed on 2016, July 19).
Varol, O. O. (2013). The Turkish model of civil-military relations. International Journal of Constitutional law, 11 (3). pp. 727-750.
Wedeman, B. (2013). Coup topples Egypt's Morsy; deposed president under 'house arrest. Available at: http://CNN.com. (Accessed on 2013, July 11).
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 6، شماره 20 - شماره پیاپی 1
شهریور 1395
صفحه 65-96