پژوهش های روابط بین الملل

بحران نظریّه‌پردازی در روابط بین‌الملل؛ بستری مساعد برای اندیشه‌ورزی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

استدلال اصلی این مقاله بر این مبنا استوار است که نظریّه­های کلان روابط بین­الملل از تحلیل بسیاری از ابعاد و زوایای موضوعات فرازمانی و فرامکانی (جنگ و صلح) و همچنین دغدغه‌های جدید (مشکلات محیط زیستی، شیوع بیماری­های واگیردار، ماهیّت جنگ­های آینده و وضعیّت قربانیان درآن و ...) بازمانده­اند. این موضوع سبب شده است تا جهان‌بینی‌هایی شکل گیرند که اساس مساله شناخت در روابط بین­الملل را به چالش کشند. رویکردهای اخیر، وضع موجود را یا به این دلیل که وضعیّت مطلوب نبوده و یا ارتباط مستقیمی با قدرت دارد؛ نپدیرفته و عملاً باعث ایجاد خلأ در نظریّه­پردازی برای رشته روابط بین­الملل گشته­اند. در این بین، اندیشمندان دین مبین اسلام، با طراحی واقعیّت­های صحنه روابط بین­الملل، امکان نظریّه‌پردازی اسلامی برای روابط بین­الملل را در اخذ مواضع متعادل اسلامی بین دو طیف واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی می­دانند. اسلام، برای انسان این هویّت را قائل گردیده است تا صحنه روابط بین­الملل را بدون هیچ‌گونه تأثیر و تأثر از ملاحظات قدرت بشناسد و منابع شناخت از عقل گرفته تا وحی و فقه را در راستای تأمین عدالت و سعادت انسان و جامعه معرفی نماید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Crisis in international relations theories; suitable infrastructures for Islamic theories

نویسندگان [English]

  • Mohsen Eslami 1
  • Mohammad Davand 2
  • Hojjat Davand 3

1 Assistant Professor, Department of International Relations, Tarbiat Modarres University

2 PhD student of International Relations Tarbiat Modarres University

3 M.Sc. Student of International Relations Tarbiat Modarres University

چکیده [English]

The main argument of this article is based on the belief that the grand theories of international relations cannot analyze many aspects and dimensions of topics such as war and peace and also new concerns such as environmental problems, communicable diseases, the nature of war in future and the status of its victims in those. This has led to different worldviews to challenge the problem of knowledge in international relations. Current trends do not accept the status quo either because the situation is not desirable or direct connection to power. In fact, these theories create a vacuum in the field of international relations to theorizing. On the other hand, scholars of Islam assess the possibility of providing Islamic theories for International relations in obtaining a balanced position between realism and idealism. Islam, respect for human to understand the field of international relations, without influenced by considerations of power and introduce resources of knowledge such as revelation and wisdom to society towards justice and prosperity. Therefore, the main purpose of Islam theorizing in international relations is achieving justice, freedom and prosperity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theorizing
  • Islam
  • Moderation
  • theism
  • international relations
قرآن کریم.
ابراهیمی، شهروز، علی‌اصغر ستوده و احسان شیخون. (1389). «رویکرد اسلامی به روابط بین­الملل در مقایسه با رویکردهای رئالیستی و لیبرالیستی» فصلنامه دانش سیاسی، 6 (2). صص، 42-5.
استیون، لوکس. (1370). قدرت؛ فر­انسانی یا شر شیطانی. ترجمة فرهنگ رجایی. ‌تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
اسلامی، محسن. (1392). «سیاست خارجی در اسلام»، فصلنامه سیاست خارجی، 27 (3). صص 636-611.
بزرگی، وحید. (1377). دیدگاه­های جدید در روابط بین­الملل. تهران: نشرنی.
بشریه، حسین. (1384). لیبرالیسم و محافظه‌کاری، از محافظه‌کاری تا هرمنوتیک و پست‌مدرنیسم، تهران: نشر نی.
پولادی، کمال. (1388). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب (قرن بیستم). تهران: نشر مرکز.
جمشیدی. محمدحسین. (1394). «نظریۀ دولت در اندیشۀ سیاسی علامه صدر»، فصلنامه دولت‌پژوهشی، 1 (1). صص 112-81.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1390). اسلام و نظریه‌های روابط بین­الملل: رویکردی فرانظری. شورای عالی انقلاب فرهنگی.
........................................... . (1389 الف). «چگونگی و چیستی نظریّه اسلامی روابط بین­الملل»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 5 (2) صص. 142-111.
........................................ . (1389 ب). «مبانی فرانظری نظریّه اسلامی روابط بین­الملل»، فصلنامه روابط خارجی، 2 (6). صص. 96-49.
رحمتی، رضا. (1390). «روابط بین­الملل؛ تقابل دو فرانظریه جریان اصلی و اسلام (با مطالعه صور­تبندی برنامة پژوهشی اسلا­م‌گرایانه بر شکل­گیری هویت ایران در ساخت نظام بین­الملل)»، فصلنامه
آفاق امنیّت، 4 (10). صص. 141-119.
رضایی، علیرضا. (1390). نظریه انتقادی و پست‌مدرنیسم در روابط بین‌‌الملل، بازیابی شده از: http://politico.blogfa.com/post-187.aspx، (دسترسی 1394، 09 اسفند).
سعیدی، روح­الامین. (1394). «چشم‌انداز رهایی بشر در نظریّه اسلامی و نظریّه انتقادی روابط­ بین­الملل: رویکردی تطبیقی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی،  (40). صص 48-27.
سیدامامی، کاووس. (1391). پژوهش در علوم سیاسی (رویکردهای اثبات­گرا، تفسیری و انتقادی). تهران: دانشگاه امام صادق و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فی، برایان. (1389). فلسفة امروزین علوم اجتماعی با نگرش چندفرهنگی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: انتشارات طرح نو.
قوام، سیدعبدالعلی. (1393). روابط بین‌الملل: نظریّه‌ها و رویکردها. تهران: نشر سمت.
عبدخدائی، مجتبی، (1391)، «در­آمدی بر نظریه‌پردازی دینی روابط بین‌الملل»، فصلنامه روابط خارجی، 4 (4). صص 276-235.
عسگرخانی، ابومحمد، دیان جانباز و محسن عباس­زاده‌مرزبالی. (1388). «پسامدرنیته و واکاوی دولت ملّی دارای حاکمیّت در نظریّه‌های روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، 39 (3). صص 320-291.
مشیرزاده، حمیرا. (1389). «تحولات جدید نظری در روابط بین‌الملل: زمینه مناسب برای نظریّه‌پردازی بومی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 6 (2). صص 204-165.
....................... . (1391). تحولدرنظریه­هایروابطبین­الملل. تهران: نشر سمت.
منوچهری، عباس. (1376). «قدرت و پست­مدرنیسم»، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، (1).
موسوی، سیدمحمد. (1384). دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
منابع انگلیسی
Brown, Ch. (2013). The Poverty of Grand Theory. European International Relations, 10.1177/1354066113494321.
Dunne. T and etc (2013). The Ends of International Relations Theory. European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113495485.
Elman, C and M. Findus Elman. (2003). Appraising Progress in International Relations Theory, in Progress in International Relations Theory. Belfer Center for Science and International Affairs Jhon F. Kennedy School of Government, Harvard University Cambridge, Massachusetts.
Engert, S and A. Spencer. (2009). International Relations at the Movies: Teaching and Learning about International Politics through Film. Perspectives. 17 (1), pp. 83-104.
Fao.  (2010). The state of food and insecurity in the world–addressing food insecurity in protracted crises, Rom: food and organization united states.
Fao. (2008). the state of food insecurity in the world Economic crises –impactand lessons learned. Available at: ftp://ftp,fao,org/docrep/fao/0//1j0229te00.pdf. 8/10/2016.
Graham, D. A. (2015). Violence Has Forced 60 Million People From Their Homes. Available at: http://www.theatlantic.com/international/archive/2015/06/refugees-global-peace-index/396122/ 21/09/2016.
Holsti, K. J. (1998). The Problem of Change in International Relations Theory, Institute of International Relations: The University of British Columbia.
International Organization for Migration. (2015). Migration Initiatives 2015: Regional Strategies. Available at: http://publications.iom.int/system/files/pdf/migration_initiatives2015.pdf. 5/10/2016.
Mearsheimer, J. J and Walt, S. M. (2013) .Leaving Theory Behind: Why Simplistic Hypothesis Testing is bad for International Relations. European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113494320.
Sengul, A. (2005). Cinema and Representation in International Relations: Hollywood Cinema and the Cold War, In Partial fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science the Department of for International Relations.
Sylvester, Ch. (2013). Experiencing the end and afterlives of International Relations/theory. European Journal of International Relations, DOI: 10.1177/1354066113494322.
Williams, M. C. (2013). In the Beginning: The International Relations Enlightenment and the Ends of International Relations Theory. European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113495477.
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 6، شماره 22 - شماره پیاپی 1
اسفند 1395
صفحه 211-236