پژوهش های روابط بین الملل

مفهوم تعادل درسیستم سیاسی جمهوری اسلامی ایران ‎ ‎مطالعه موردی عملکرد پسا برجامی ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان

2 استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

روند تصمیم گیری و سیاست گذاری و عوامل موثر بر جهت گیری سیاست خارجی در جمهوری اسلامی ایران پس از برجام، روندی ابهام آمیز و بعضا متضاد و اجرای نامطمئن بوده است. این کنش، بیشتر متاثر از تعدد نهادها، دخالت بازیگران غیر دولتی و نیز شخصی بودن روابط قدرت می باشد. هر چند یک اجماع نظر کلی همراه با پیچیدگی در درون نظام وجود دارد اما استمرار رویکردهای دوگانه و نهادهای موازی به پیدایش یک ساختار خاص، پیچیده و متداخل متشکل از نهاد رهبری، ریاست جمهوری ، نیروهای نظامی –  امنیتی و شورای عالی امنیت ملی و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گردیده است. همچنین در کنار آنها شبکه ای  غیر رسمی مبتنی بر مناسبات شخصی و همچنین نفوذ شخصیت های مذهبی نیز در کارکرد نهادهای رسمی در حوزه سیاست گذاری خارجی موثر بوده اند. به رغم تعریف و تعیین روشن ساختار تصمیم گیری سیاست خارجی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عدم شکل گیری یک ساختار تصمیم گیری فراگیر در سیاست خارجی که در آن چارچوب،  جایگاه و نقش هر یک از نهادها،  کارگزاری ها و افراد مشخص و معین باشد واقعیتی انکارناپذیر است بر همین اساس، سوال مقاله از این قرار است آیا در ساختاری سیاسی به نام جمهوری اسلامی ایران، تعادل سیاسی و اجماع نظری بین نهادهای قدرت در موضوعاتِ کلان در حوزه سیاست گذاری خارجی وجوددارد؟ فرضیه مقاله  بر این اصل استوار می باشد جمهوری اسلامی ایران از عدم تعادل سیاسی و اجماع نظر نهادهای قدرت بر سر موضوعات کلانِ سیاست گذاری خارجی مثلا انتخابِ نوعِ راهبرد امنیت ملی در فضای پسا برجام که در این پژوهش مورد واکاوی قرار گرفته رنج می برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Concept of Balance in The Political System of Iran, Case Study: Post- JCPOA Performance

نویسندگان [English]

  • Mohsen Zamani‎ 1
  • Sadegh Zibakalam‎ 2

1 ‎PhD student in International Relations, Faculty of Literature and ‎Humanities, University of Guilan

2 Professor of Political Science, Faculty of Law and Political Science, ‎University of Tehran

چکیده [English]

The decision-making and policy making process and the factors influencing the foreign policy orientation in the Islamic Republic of Iran after JCPOA was an ambiguous and sometimes contradictory and unreliable implementation. This action is most affected by the multiplicity of institutions, the involvement of non-state actors, and the personalities of power relations. Although there is a general consensus with the complexity within the system, the continuation of dual sovereignty and parallel institutions leads to the emergence of a specific, complex and interconnected structure consisting of the leadership, the presidency, the military-security forces and the Supreme National Security Council and the Security Commission National and foreign policy of the Islamic Consultative Assembly. Along with them, an informal network based on personal relationships as well as the influence of religious figures has also been effective in the functioning of formal institutions in the field of foreign policy. Despite the definition and clarification of the structure of foreign policy decisions in the constitution of the Islamic Republic of Iran, the lack of a comprehensive foreign policy decision making structure in which the framework, position and role of each institution, brokerage, and certain individuals The fact is undeniable. Accordingly, the question of the article is whether there is political balance and political consensus between the institutions of power in the major political issues in the field of foreign policy in a political structure called the Islamic Republic of Iran? The hypothesis of the article is based on this principle. The Islamic Republic of Iran suffers from a political imbalance and the consensus of power institutions over foreign policy issues, for example, the choice of a kind of national security strategy in the post-JCPOA that has been addressed in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign Policy
  • Nuclear Diplomacy
  • Decision Making
  • JCPOA
اکبری، خیرالله و کشوریان، محسن(1392)،« مشی سیاسی اعتدالی و سایر مشی ها، یک بررسی تطبیقی»، همایش سیاست خارجی اعتدال گرا، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
تاجیک، محمدرضا (1378)،« گفتمان امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی،1378.
دلاوری، ابوالفضل ( 1394 )،« اعتدال گرایی و تعادل سیاسی» فصلنامهراهبرد / سالبیستوچهارم / شماره75 / تابستان139٤ / صص167--139 .
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال(1392)،« گفتمان اعتدال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، همشهری دیپلماتیک شماره94.
رنجبر، مقصود(1379)، « گفتمان های امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران» دوره سوم، شماره نهم، سال سوم، تابستان1379 صفحه 91-64.
سیف زاده، سید حسین( 1388)، «مدرنیته و نظریه های جدید علم سیاست»، نشر میزان، تهران چاپ، سوم.
علیزاده،حسین(1395)،«جمهوری اسلامی ایران منشاء تهدید علیه خود»، دوماهنانه میهن، دوره جدید، شماره10، مرداد و شهریور1395.
متقی، ابراهیم، علی آزرمی  (1393)، "گفتمان سیاست خارجی دهه چهارم انقلاب اسلامی، تعامل گرای ضد نظام هژمونیک( از منظر تئوری سازه انگاری" فصلنامه پژوهش نامه انقلاب اسلامی، سال سوم شماره 12 ، پاییز.
مورگنتا، هانس، سیاست میان ملتها، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران:موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه،  1374.
نوازنی، بهرام و قاسمی،حاکم و فرسائی، شهرام (1394)، «ارزیابی محافل غربی از پیامدهای خاورمیانه ای برجام برای سیاست خارجی ایران» ، فصلنامه سیاست خارجی ، سال بیست و نهم، شماره 4، زمستان 1394 ، صفحه 62-49.
منابع لاتین
Chathamhouse (2016), "Iran's Politics and Foreign Policy", Chatham House, available at: https://www.chathamhouse.org/event/irans-politics-and-foreign-policy.
European Union (2016), "An EU Strategy for Relations with Iran after the     Nuclear Deal                                                                                                                                                                                                                                          
Hsu, Sara (2016), "China’s Relations with Iran: A Threat to the West?" The Diplomat, available at: http://thediplomat.com/2016/01/chinas-relations-withiran a-threat-to-the-west
Levit, Matthew (2016), "Iran's Support for Terrorism under the JCPOA
Ordeshook, Peter C. &K. A. Shepsle (eds) (1982) Political Equilibrium: A Delicate Balance. Washington D.C. Kluwer.
Phillips, James (2015), "The Dangerous Regional Implications of the Iran Nuclear Agreement
Pollack, Kenneth M (2015), "U.S. Policy toward the Middle East after the Iranian Nuclear Agreement", Brookings, available at: https://www.brookings.edu/testimonies/u-s-policy-toward-the-middle-eastafter- the -iranian-nuclear-agreement/.
Ruff, Abdul (2016), "Growing Russia-Iran Military Relations: An Illusion Oreign Policy News, available at: http://f.org/2016/09/02/growing-russia-iranmilitary
Rummel, R. J. (1975), Understanding Conflict and War, 5 Vol, California: Sage Publication.
Przeworski, A (1988), "Democracy as a Contingent Outcome of Conflict" in J.Elster and R. Slagstad(eds), Constitutionalism and Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
Schroeder, Paul W (1989), "The Nineteenth Century System: Balance of Power or Equilibrium?, "Review of International Studies, 15(2): 135-153.
Shine, Sima (2016). "The Nuclear Deal is a Chance to Change Iran's Behavior", National Interest, available at: http://nationalinterest.org/feature/the-nuclear-deal-chance-change-irans-ehavior -17250.  
Sick,  gary Journalist, available at: http://thedailyjournalist.com
Stepan Alfred&Linz juan.J»problems of Democratic Transition And Consolidation,1996
Torabi, Nima (2016), "JCPOA: Rouhani’s true Worth and Implications for Businesses in Iran", available at: https://www.linkedin.com/pulse/jcpoa-iirouhanis true-worth-implications-businesses-iran-nima-torabi
Zarate, Juan (2015), "The Implications of Sanctions Relief under the Iran
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 27
خرداد 1397
صفحه 41-66