نگرشی نو در بازتعریف مفهوم ژئوپلیتیک صلح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران ‏‎ ‎

2 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران ‏

3 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

چکیده

تحولات صورت گرفته در عرصه­های مختلف زمینه‌ساز شکل‌دهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه ژئوپلیتیک، به عنوان دانشی جدید شده است. به نحوی که، سیر تاریخی ژئوپلیتیک نیز بیانگر این است که واژه ژئوپلیتیک در طول تاریخ تداعی کننده مفاهیمی مانند: «بحران، جنگ، رقابت» بوده است. اما امروزه بر خلاف ژئوپلیتیک قدیم، در عصر حاضر، ژئوپلیتیک جدید می­تواند به عنوان ابزاری برای توسعه همکاری­های بین­المللی و صلح مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، نباید مطالعه تاریخی تحولات ژئوپلیتیکی جهان موجب شود تا ما ژئوپلیتیک را متهم به جنگ نماییم؛ چرا که اساساً ماهیت ژئوپلیتیک کاربردی است و می­توان از استنتاج­های ژئوپلیتیکی در جهت رفع نیازهای بشر و نه الزاماً جنگ استفاده کرد. بر این مبنا، پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیل محتوا و استفاده از داده­های کتابخانه­ای در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه می­توان مفهوم­سازی درست از ژئوپیتیک صلح ارائه داد؟ فرضیه تحقیق این است که به نظر می­رسد مفهوم­سازی درستی از ژئوپلیتیک صلح در کارهای مورد بررسی صورت نگرفته و تنها به توصیف آن از طریق بیان مثال­ها و موارد بسنده شده است. همچنین یافته­های تحقیق نشان از آن دارد که نگارندگان با توجه به تعریفی که از ژئوپلیتیک داشته­اند، توانسته­اند تا حدودی مفهوم­سازی درست و قابل قبولی از ژئوپلیتیک صلح را که تا به حال از سوی اندیشمندان ارائه نشده است، تبیین نمایند. به نظر می­رسد تبیین درست و قابل فهم از ژئوپلیتیک صلح بتواند عرصه­های مختلف علمی و اجرایی را تا حد قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

New Attitude in Redefining the Geopolitical Concept of Peace

نویسندگان [English]

  • Afshin Mottaghi ‎ 1
  • Mohsen Janparvar ‎ 2
  • Arash ‎ Ghorbani Sepehr 3

1 Associate Professor of Political Geography, Kharazmi University of Tehran

2 Assistant Professor of Political Geography of Ferdowsi University of Mashhad

3 Ph.D. Student of Political Geography, Kharazmi University of Tehran

چکیده [English]

Developments in various fields have led to the formation of new topics in the field of geopolitical studies, as a new knowledge. In a way, the geopolitical historical course also suggests that the term "geopolitics" has been associated with concepts such as "crisis, war, competition" throughout history. But today, unlike the old geopolitics, in the present era, new geopolitics can be used as a tool for the development of international cooperation and peace. Therefore, the historic study of the geopolitical developments in the world should not lead us to accuse geopolitics of war, because essentially the geopolitical nature is applicable and geopolitical inferences can be used to meet human needs, not necessarily war. Based on this, the present study is based on the method of content analysis and the use of library data to answer the question of how can the conceptualization of the geopolitical peace be conceptualized? The research hypothesis is that the right conception of the geopolitics of peace seems to have not been carried out in the investigative work, and only to describe it through the expression of examples and cases. Also, the findings of the research show that the writers, having regard to the definition of geopolitics, have been able to explain to some extent the correct conception of the geopolitics of peace that has not yet been provided by thinkers. It seems that a genuine explanation of the geopolitics of peace can greatly affect the various fields of science and practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • Peace
  • Peace geopolitics
ابن منظور، ا. ا. ج. 1375. لسان العرب. چاپ چهارم، جلد 7، بِیروت: دارصادر.
اتوتایل، ژئاروید؛ سیمون دالبی و پاول روتلج (1380)، اندیشه­ای ژئوپلیتیک در قرن بیستم، مترجم: محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امور خارجه.
الویری، م. 1383. ایدئولوژی و صلح؛ مفهوم و فرهنگ دینی صلح با تکیه بر مورد اسلام. مجموعه مقالات همایش بین­المللی خبرگزاری ها، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
براتعلی­پور، م. 1394. صلح پایدار و عدالت سیاسی جهانی. فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، شماره 1: 63-39.
بشیریه، ح. 1382. آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تأسیس). تهران: انتشارات نگاه معاصر.
بوتول، گ. 1371. جامعه­شناسی صلح. ترجمه هوشنگ فرخجسته، تهران: نشر شیفته.
جان پرور، م. و قربانی سپهر، آ. 1396. ژئوپلیتیک شهری. تهران: انتشارات انجمن ژئوپلیتیک ایران.
حافظ­نیا، م. 1389. نظریه­های استراتژی­های ژئوپلیتیکی تولید صلح، امنیت و توسعه. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
حافظ­نیا، م، 1390. اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
خوبروی پاک، م. ر، 1391. نقدی بر فدرالیسم، تهران: انتشارات پردیس دانش.
دادس، ک. 1390. ژئوپلیتیک (مقدمه ای بسیار کوتاه). مترجم: زهرا پیشگاهی فرد و محمد زهدی گهرپور، تهران: انتشارات زیتون سبز.
دهخدا، ع. 1. 1373. لغت نامه. چاپ اول از دوره جدید، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رزاقی، س. 1387. جامعه مدنی ضعیف نمی­تواند حامل پروژه­ دموکراسی، حقوق بشر و صلح در جامعه باشد. گزارش­های همایش علمی صلح پایدار، راهی پر فراز و نشیب.
رئیسی، ل. 1387. رابطه حفاظت از محیط زیست با صلح و توسعه پایدار. فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال سوم، شماره 10 و 11.
زمانی، ج. 1395. طراحی مرکز صلح و نقش آن در ایجاد گفتمان صلح با رویکرد هنر مفهومی و معناگرا. تهران: اولین کنفرانس علمی پژوهشی افق­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی، معماری و شهرسازی.
شیخیانی، م. ح. 1396. صلح بین­الملل در دوران معاصر. رسانه خبری تحلیلی جنوب شرق کشور، کد خبر: 98790، http://www.jpnews.ir
شریفی طراز کوهی، ح. 1383. ائتلاف برای صلح؛ زمینه حاکمیت حقوق بین­الملل. فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، دوره 6، شماره 13.
صادقی، ز. 1388. تبیین دو مفهوم صلح و عدالت و جایگاه آن در سیاست خارجی دولت نهم. نشریه راهبرد یاس، شماره 17.
صادقی، م. 1393. آسیب­شناسی فلسفی دانش جغرافیا (درنگی در پژوهش­های شهری). فصلنامه روش­شناسی علوم انسانی، سال 20، شماره 80.
غفاری، ح. 1387. در جستجوی صلح عادلانه. روزنامه رسالت، شماره 246538، 24/07/87.
قاضی، ا. 1368. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قزلسفلی، م. 1394. گفتاری پیرامون صلح و فرهنگ، صلح پایداری: معیارهای پیشنهادی. منتشر شده در وبگاه فرهنگ امروز، قابل بازیابی از http://farhangemrooz.com/news
قربانی سپهر، آ. 1397. مقدمه­ای بر فلسفه علم جغرافیا. تهران: انتشارات انجمن ژئوپلیتیک ایران.
کاویانی­راد، م. و قره­بیگی، م. 1396. جغرافیای انتخابات: بنیادها، مفاهیم و رویکردها. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گالی، د. ب. 1372. فیلسوفان جنگ و صلح. ترجمه محسن حکیمی، تهران: نشر مرکز.
لاکوست، ا. و بئاتریس، ژ. 1378. عوامل و اندیشه­­ها در ژئوپلیتیک. مترجم: علی فراستی، تهران: نشر آمن.
لنسکی، گ. ی. 1369. سیر جوامع بشری. ترجمه ناصر موفقیان، تهران: سازمان انتشارات انقلاب اسلامی.
متقی، ا. و قره­بیگی، م. و عارف، م. ر. 1396. مدیریت استراتژیک مرز بر پایه بنیان­های ژئوپاسیفیک (مورد مطالعه: مرز ایران و آذربایجان). پژوهشنامه مطالعات مرزی، سال پنجم، شماره 2.
مجتهدزاده، پ. 1379. ایده­های ژئوپلیتیکی و واقعیت­های ایرانی. تهران: نشر نی.
مجتهدزاده، پ. 1386. جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت.
محسنیان­راد، م. 1383. آسیب­شناسی توجه به صلح در رسانه­ها. مجموعه مقالات همایش بین­المللی خبرگزاری­ها، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
موسوی­نیا، س. ر. 1396. جایگاه مفهوم و مصادیق صلح در سرفصل­های و فصل­های رشته علوم سیاسی. فصلنامه پژوهش­های روابط بین­الملل، دوره اول، شماره 23.
مویر، ر. 1392. درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی. ترجمه دره میرحیدر و سید یحیی صفوی، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
نمامیان، پ. و بیگ، م. س. 1391. مبارزه با تروریسم راهبردی مؤثر در تحقق صلح عادلانه جهانی. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 3، شماره 6.
هولستی، ا. آ. 1373. تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمه نادر سالار زاده امیری، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
-                      Allen, S. 2004, From Peace- Keeping to Peace Builiding: the United Nations challenges of intra state war in the united Nations and global security, edited by Richard M. price Mark W. Zacher, USA: palgrave.
Barthalay, B. 1981. Le Federalisme, PUF, Paris.
Cohen, s. B. 1991, Global Geopolitical change in the post-cold war era. Annals of the Association of American Geographs, Vol 81, No.4.
Dodds, K & Atkinson. D. 2000, Geopolitical Traditions: A Century of Geopolitical Thought. London: Routledge.
Dudouet, V. & Schmelzle, B. 2010, Human Rights and Conflict Transformation: The Challenges of just Peace, Berghof Handbook Dialogue Series 9, published by Berghof Conflict Research (BCR), http://www.berghof-handbook.net.
Ingram, A. & Dodds, K. 2009, Spaces of Security and Insecurity Geographies of the War on Terror, Ashgate Publishing Limited, British Library Cataloguing in Publication Data.
Przentaznik, F. 1997, The Basic Principals of ohilosophical and legal Concept of Peace as a Cardinal Human Right, The International Review.
Tuathail, G. & Dalby S. Routledge, P. 1998, Geopolitics, First published in 1998 by Routledge.