پژوهش های روابط بین الملل

تجزیه و تحلیل دو گفتمان متعارض اروپا و آمریکا در قبال برجام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ‏ استادیار روابط بین الملل، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترا روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

فعالیت های هسته ای ایران یکی از مهمترین موضوع هایی بوده که از سال 1381 و اعلام رسمی جمهوری اسلامی ایران به دستیابی به فن آوری هسته ایی بر روابط این کشور با آمریکا و اتحادیة اروپا سایه افکنده و علاوه بر مناسبات سیاسی، جنبه های دیگر روابط بین آنها را هم تحت الشعاع قرار داده است. به دنبال گفتگوهای چندجانبه ایران با شش قدرت بزرگ، سرانجام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با توافق نهایی وزرای امور خارجه 5+1 و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 23 تیرماه 1394(14 جولای 2015) به امضا رسید و پس از دو سال مذاکره، توافقی بلند مدت بین ایران و کشورهای 5+1در خصوص فعالیت های هسته ای ایران و لغو تحریم های ایران حاصل شد. تنها پس از شش روز، در تاریخ 29 تیرما 1394(20 جولای 2015) قطعنامه 2231 شورای امنیت به تصویب رسید که بر اساس آن، تحریمهای قبلی شورای امنیت لغو شده و کشورهای امضا کننده برجام، موظف به اجرای کامل تعهدات مندرج در آن شدند. اما طولی نکشید که ریاست جمهوری جدید آمریکا دونالد ترامپ علی رغم پایبندی اروپائیان به یرجام ناسازگاری خود با توافق چند جانبه بین المللی هسته ای ایران را آشکار ساخت. پرسش کلیدی در این پژوهش آن است که گفتمان های اروپا و آمریکا در قبال برجام چگونه است؟ در این راستا فرضیه اصلی پژوهش چنین است که گفتمان اروپا در قبال برجام مبنی بر حمایت از آن و در نتیجه حفظ شکل اصلی اش است در حالی که گفتمان آمریکایی ترامپ مبنی بر مخالفت با آن و در نتیجه تغییر و لغو می باشد. بر همین اساس، هدف اصلی این تحقیق فهم این رابطه در پرتوی تحلیل گفتمان اروپا و آمریکا در قبال برجام بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ است. از این رو روش پژوهش در این نوشتار تلفیقی از تحلیل گفتمانی و شیوه توصیف و تبیین اطلاعات خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

European and American Conflicted Discourses toward the Joint Comprehensive Plan of ‎Action ‎

نویسندگان [English]

  • Rahmat Hajimineh 1
  • Akram Salehi 2

1 Assistant Professor of International Relations, East Tehran Branch, Islamic Azad ‎University, Tehran, Iran.‎

2 Ph.D Student of International Relations, Department of International Relations, North ‎Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.‎

چکیده [English]

Iran's nuclear activities are one of the most important issues that have affected the relations between the Islamic Republic of Iran with the United States and the European Union since 2002, which in addition to political relations, also overshadowed other aspects of the relationship between them.  Following the multilateral talks of Iran with the six major powers, finally the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) was signed with the final agreement of the Foreign Ministers of 5 + 1 (the five permanent members of the United Nations Security Council China, France, Russia, United Kingdom, United States plus Germany), and the Foreign Minister of the Islamic Republic of Iran on July 14, 2015. After two years of negotiations, regarding Iran's nuclear activities and canceling Iran's sanctions, they achieved a long-term agreement…. Only six days later, on July 20, 2015, Security Council sanctioned the 2231 resolution. According to this resolution, previous Security Council sanctions have been canceled and JCPOA signatory countries were forced to implement the ccommitments which were inserted on it. However, it did not take long time that the new Presidency of America, Donald Trump, revealed his incompatibility with Iran's multilateral international nuclear agreement, in spite of the European commitment to JCPOA. The key question in this research is that, how are the European and American discourses against the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA)? In this regard, the main hypothesis of the research is that, European discourse against JCPOA is based on supporting it and thus maintaining its original form, while the American discourse is based against it in a way that make it changed or canceled. Accordingly, the main purpose of this research, is to understand the similarities and differences between European and American discourse analysis toward JCPOA after Donald Trump reached the presidency. Therefore, the research method in this paper will be a combination of discourse analysis and describing and explaining information.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA)
  • Islamic Republic of Iran
  • European Union
  • ‎United States of America
  • Donald Trump
احمدرش، رشید، (1388)، "نگاهی به اندیشه لاکلاو و موفه: دموکراسی رادیکال"، ماهنامه رخداد: 1.
اشرف نظری، علی، سازمند، بهاره (1387)، “گفتمان و هویت انقلاب اسلامی ایران”، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
آقاحسینی، علیرضا، (1386)، "شالوده شکنی منطق درونی سیاست بی‌طرفی ایرانی در جنگ جهانی دوم"، فصل‌نامه تاریخ روبط خارجی،مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت امورخارجه، سال هفتم، شماره 29.
آقاحسینی، علیرضا، ببری گنبد، سکینه، (1387)، "بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از 1357 تا 1367 از منظر تحلیل گفتمان"، فصل‌نامه تاریخ رواط خارجی، شماره 34.
 بیل، جیمز، "عقاب و شیر"، (1371)، جلد اول و دوم، تهران: شهر آشوب.
پوستین‌چی، زهره (1383)، "تحول در فرآیندهای صلح خاورمیانه و گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد رشته مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم‌سیاسی.
تاجیک، محمدرضا، (1383)، سیاست خارجی، عرصه فقدان تصمیم و تدبیر؟، تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمدرضا، (1383)، "گفتمان و پادگفتمان و سیاست"، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
توحیدفام، مجمد، صالحی، اکرم، (1389)، "گفتمان‌های متناظر سیاست‌خارجی اصلاحات جمهوری اسلامی ایران و نومحافظه‌کاران آمریکا"، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد رشته مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم‌سیاسی.
توکلی دخرآباد، جواد، "بررسی علل مخالفت آمریکا با دستیابی ایران به تکنولوژی غنی‌سازی اورانیوم"، (1385)، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد رشته روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم‌سیاسی.
خالوزاده، سعید و توحید افضلی(1390) ، "رویکردهای اتحادیه داروپا در قبال اروپا"، کتاب اروپا(10)،گردآوری و تدوین بهزاد احمدی لفورکی، تهران، موسسه ابرار معاصر تهران.
خالوزاده، سعید، (1391)، "دیپلماسی تحریم اتحادیة اروپا در برابر برنامة هسته ای ایران"، پژوهش نامة ایرانی سیاست بین الملل، سال اول، شماره 1.
خبیری، کابک، (1381)، "حوادث اخیر آمریکا و جمهوری اسلامی ایران"، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک ایران.
خوشروزاده، جعفر، (1385)، " فوکو و انقلاب اسلامی: رهیافتی پسامدرنیستی از منظر تحلیل گفتمان"، نشریه حزب‌الله.
دهشیری، محمدرضا، (1380)، "چرخه آرمانگرایی و واقع گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه سیاست خارجی، سال پانزدهم، ش 2.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، (1391)، "سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت.
رحمانی، علی،  تائب،  سعید، (1375)، "گفتگوهای ایران و اروپا"، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
رحمن قهرمانپور، (1395)، "سیاست خارجی و دیپلماسی هسته ای ایران از تقابل تا اعتمادسازی"، تهران، تیسا.
رمضانی، روح‌الله، (1383)، "سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
روزنامه ایران، (1395)، سال بیست ودوم شماره 6383 پنجشنبه 25 آذر، برجام کانون شکاف اختلاف اروپا و ترامپ
زاهدی، نسا، امینی، سعید، (1395)، "تأثیربرجام بر همکاری‌های امنیتی اتحادیه‌ اروپا و ایران"، 41، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره ششم، شماره20.
سجادپور، سید محمدکاظم، اجتهادی، سعیده، (1389)، "نگرش امنیتی غرب و تهدیدات بین المللی پس از جنگ سرد؛ مطالعة موردی برنامة هسته ای جمهوری اسلامی ایران"، دانش سیاسی، سال ششم، شماره اول.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر، (1383)، "تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش"، فصل‌نامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره بیست و هشتم.
سنائی، اردشیر، (1382)، "تنش زدایی در روابط خارجی ایران و اتحادیه اروپا"، فصلنامه برداشت دوم، سال اول، ش 3.
صالحی، اکرم، (1388)، "عمده عوامل تعیین‌کننده اختلافات بین گفتمان‌های سیاست‌خارجی اصلاحات در جمهوری اسلامی ایران و نومحافظه‌کاران در آمریکا"،  پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد رشته روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم‌سیاسی.
علیخانی، حسین، (1380)، "تحریم ایران، شکست یک سیاست"، ترجمه محمد متقی نژاد، تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
قائم پناه، صمد، دشتی، رمزانی، منیر، (1395)، "نقش برجام در توسعه روابط اتحادیه اروپا وایران"، 128، فصلنامه پژوهشهای سیاسی و بین المللی، سال هفتم، شماره بیست و هفتم.
کتاب اروپا (2): ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا (1382)، تهران، موسسه ابرار معاصر تهران.
کریمی‌جونی، نادر، (1360)، "‌آیا بهتر نیست این استخوان لای زخم بماند؟ رابطه ایران و آمریکا"، نشریه گزارش.
گلشن پژوه، محمود رضا، (1390)، "حقوق بشر و جایگاه آن در سیاست اتحادیه اروپا در قبال ایران"، کتاب اروپا (10)، گردآوری و تدوین: بهزاد احمدی لفورکی، تهران، موسسه ابرار معاصر تهران.
متقی، ابراهیم، (1378)، " سیاست‌خارجی آمریکا و روابط ایران با ایالات متحده"، نشریه کتاب ماه (علوم اجتماعی)، ش 17.
مروتی، لیلا، یزدانی، عنایت االله، (1393)، "تبیین تأثیر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران بر روابط متقابل این کشور و اتحادیه اروپا"، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی شماره 20.
موسویان، سید حسین،، (1395)،  "تاثیرات خروج ترامپ از برجام"، ایرنا
نصری، قدیر، (1382)، "منابع نفتی خاورمیانه، دشواری های تبدیل ثروت به قدرت"، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دهم، شماره 35.
نوازنی، بهرام، (1381)، گاه شمار سیاست خارجی ایران-از مردادماه 1367 تا خرداد ماه 1380، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
هوراث، دیوید، (1377)، "نظریه گفتمان"، ترجمه سیدعلی‌اصغر سلطانی، فصل‌نامه علوم سیاسی، شماره2: 163.
واعظی‌، حسن، (1379)، "ایران و آمریکا: بررسی سیاست‌های آمریکا در ایران"، تهران، نشر سروش.
یزدان فام، محمود، (1395)، سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران،  فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره چهارم.
 
منابع لاتین:
 
Brzezinski, zibigniew, Gates, m, (2004), ”The Time of New Attitude to Iran”, Council of foregin relations in the America.
Ehteshami, Anoshiravan, (1995), “After Khomeini: The Iranian”, Second Republic, London, Rutledge.
EU Presidency (2009). “Statement Concerning the Iranian Presidential Elections”, Jun 15.
Hicks, K. H., Dalton, M. G.(eds) (2017),  Deterring Iran After the Nuclear Deal, Washington DC: Center for Strategic and International Studies (CSIS).
Halliday, T. Fred (1994),"An Elusive Normalization: Western Europe and The Iranian Revolution", Middle East Journal, vol.48, no.2.
Henrik, Lersen) 1997(, “Foreign Policy and Discourse Analysis”, London, routeldge.
Herzig, Edmund, (2004), “Regionalism, Iran and Central Asia”, International Affairs, may, Vol 180, No 3.
Howarth, David, )2000(, “Discourse, Open University”, press.
Hunter, Shirin, (1991), Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade, Bloomington, and Indiana University Press.
Lasan, Nicoleta, (2014), “European Union Intervention in the Iranian Crisis A Sociological Institutionalist Perspective”, Romanian Journal of European Affairs, Vol. 14, No.1.
Loclou, E and Mouffe, C,) 1985(, “Hengemony and Socialists Sterategy; towards a Radical Democratic Politics”, London, verso.
M, Barret, (1991), “Ideology, Politics, Hegemony: From Gramsci To Laclau And Moffe. The Politics of Truth”, From Marx to Foucault, Cambridge: polity press.
Meier, O., (2012), “European efforts to control the spread of enrichment and reprocessing technologies”, UNISCI Discussion Papers no. 30, October, pp. 27–43.available at
Mogashoa, Tebogo, (2014), “Understanding Critical Discourse Analysis in Qualitative Research”,  International Journal of Humanities Social Sciences and Education (IJHSSE) Volume 1, Issue 7
Plano, jack,) 1988(, “The International Relations Dictionary”, California, longman.
Perkovich, George, (2017), “Implications of the Joint Comprehensive Plan of Action”, American Institute of Physics, Washington.
Tzogopoulos, George, (2004), “The Evolution of US and EU Foreign Policy.
Walt, Stephen. 1987. The origins of alliances.  Cornell University Press.
 
منابع اینترنتی:

Abelbari, Walid, (2018), 'Iran, Gaza, commerce : l’Europe et les États-Unis au bord de la rupture', available at:https://www.tsa-algerie.com/iran-gaza-commerce-leurope-et-les-etats-unis-au-bord-de-la-rupture/2018/may/20.
Batmanghelidj, Esfandyar and Hellman, Axel (2018), Mitigating US Sanction on Iran: The Case for a                                                                                                                   Humanitarian Special Purpose Vehicle, European Leadership Networks(ELN), available in: https://static1.squarespace.com/static/54db7b69e4b00a5e4b11038c/t/ 
Dempsey, Judy, (2015), Judy Asks: Is an Iran Deal Good for Europe? Available at: https://carnegieeurope.eu/strategiceurope/59725.
Gomart, Thomas, (2018), 'L’Amérique ne se résume pas à Trump. L’Europe doit défendre l’Accord sur l’Iran sans couper les ponts avec les États-Unis', available at: https://www.ifri.org/fr/publications/editoriaux-de-lifri/lamerique-ne-se-resume-trump-leurope-defendre-laccord-liran-couper,2018/may.pdf
Lee, Mattew, (2018), US urges Europe to impose sanctions on Iran over missiles, available at: https://news.yahoo.com/us-urges-europe-impose-sanctions-iran-over-missiles-151735347--politics.html.
Nicoullaud, François, (2018), 'TRUMP, L’IRAN, L’EUROPE : LA RÉVOLTE DES AGNEAUX?', availableat:https://www.boulevard-exterieur.com/Trump-l-Iran-l-Europe-la-revolte-des-agneaux.html,/2018/may/19.
Raffone, Paolo, (2018), 'For First Time Since End of Cold War EU Pursues Independent Policy' – Analyst, availableat:https://sputniknews.com/analysis/201805201064625858-eu-pursues-independent policy/2018/5/20.
Vatanka, Alex, (2016), 'U.S.-Iran Relations: Recommendations for the Next President' available at: http://www.mei.edu/sites/default/files/publications/PF17_Vatanka_IranUS_web.pdf
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 27
خرداد 1397
صفحه 215-244