پژوهش های روابط بین الملل

جایگاه سازمان های بین المللی در سازوکار موازنه نرم عصرپساجنگ سرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ساختار نظام ­بین‌الملل پس از جنگ سرد، به زعم عده‌ای از اندیشمندان نوعی ساختار تک‌-تک /چندقطبی است که در آن آمریکا قدرتی بلا­منازع بوده و در این نظام، برقراری موازنه سخت سنتی علیه تنها ابرقدرت امکان‌پذیر نمی‌باشد. به همین دلیل نظریه موازنه نرم در تکمیل نظریه موازنه قدرت سنتی و برای توضیح شکل غیرنظامی توازن بعد از جنگ سرد و به‌ویژه بعد از جنگ عراق و اتخاذ سیاست‌های یکجانبه‌گرا و تهاجمی آمریکا و ناتوانی قدرت‌های بزرگ مخالف برای بازداشتن آمریکا از این سیاست مطرح شد. در واقع در شرایط کنونی با برتری آمریکا موازنه نرم عبارت از هماهنگی آگاهانه اقدامات دیپلماتیک به منظور کسب نتایجی بر خلاف ترجیحات آمریکا است. از این رو موازنه نرم در پی آن است که توانایی ایالات متحده برای تحمیل ارجحیت‌های خود بر دیگران را محدود کند. باتوجه به تحول در ساختار نظام بین‌الملل از نظام دوقطبی به تک‌قطبی بر پایه یک‌جانبه‌گرایی آمریکا  نقش سازمان های بین المللی به عنوان نماد چند‌جانبه‌گرایی در مقابل آمریکا در عصر بعد از جنگ سرد افزایش یافته است. از این منظر سازمان های بین المللی منطقه ای و جهانی به مثابه ابزاری دیده می‌شوند که طی آن کشورها در پی ایجاد موازنه در برابر قدرت هژمون آمریکا به طور مسالمت‌آمیز هستند.پرسش پیش روی نگارندگان آن است که نقش سازمان های بین المللی در نظریه موازنه نرم قدرت پسا جنگ سرد چگونه ارزیابی می گردد؟ انگاره ای که در مقام پاسخ ارائه می گردد آن است که با توجه به تحول مفهوم قدرت و سازوکارهای توازن بخشی قدرت در دوران پساجنگ سرد، سازمان های بین المللی منطقه ای و جهان شمول در کنار دیگر ابزارهای نرم موازنه سازی،از جایگاه و کارکرد متفاوت تری نسبت به دوران قبل برخوردارند. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای داده ها و با رهیافت توازن نرم قدرت به هماوردی با پرسش و انگاره برگفته برآمده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

International Organizations and the soft balance mechanism after the Cold War era

نویسنده [English]

  • Mohammad Javad Ranjkesh

Faculty Member of Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

The structure of the post-Cold War international system is considered by some scholars to be a one-to-one / multipolar structure in which America is an unchallenged power, in which it is not possible to strike a traditional balance against the superpower alone. For this reason, the theory of soft balance was introduced to complement the theory of traditional power balance and to explain the civilian form of post-Cold War equilibrium, especially after the Iraq war, and the adoption of US unilateral and offensive policies and the inability of major opposition powers to detain the US. In fact, in the current situation with the US, soft balance is the deliberate coordination of diplomatic efforts to achieve results contrary to American preferences. The soft balance thus seeks to limit the ability of the United States to impose its preferences on others. The role of international organizations as a symbol of multilateralism vis-à-vis America in the post-Cold War era has increased due to the shift in the structure of the international system from bipolar to monopoly on the basis of US unilateralism. From this perspective, international and regional international organizations are seen as the means by which countries seek to peacefully balance the power of American hegemony. The question before the authors is that the role of international organizations in soft balance theory How is the post-Cold War power evaluated? The idea behind the answer is that, given the evolution of the concept of power and the mechanisms of power partitioning in the post-Cold War era, international regional and global organizations, along with other soft balance instruments, have different positions and functions. They are more popular than they used to be. This paper is a descriptive-analytical and data-gathering method with a soft power balance approach to query and paraphrase approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hard balance
  • soft balance
  • hegemon
  • international organizations
  • Shanghai
آیکنبری، جان. (1382). تنها ابرقدرت: هژمونی امریکا در قرن 21، ترجمه عظیم فضلی‌پور، تهران: ابرار معاصر.
ارگانسکی، ای.ف.ک. (1344). سیاست جهان، ترجمه حسین فرهودی، تهران: انتشارات بنگاه.
اسلامی، مسعود. (1374). «برنامه‌ای برای صلح بعد از جنگ سرد»، مجله اطلاعات سیاسی واقتصادی، صص 96-95.
امیری، مهدی. (1390). «نظام متغیر موازنه قدرت در اوراسیای مرکزی و پیامدهای آن برای ایران»، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال هجدهم، شماره 65.
برزگر، کیهان. (1388). «سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تدافعی و تهاجمی»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول ، شماره 1.
بوزان باری (1378). مردم، دولت‌ها وهراس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بیدالله خانی، آرش. (1392). «خیزش چین در آمریکای لاتین؛ از منافع اقتصادی-سیاسی تا توازن یابی استراتژیک»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره اول.
ترابی، طاهره. (1387). «چالش‌های اروپایی فراروی سیطره جویی آمریکا در سیاست بین الملل»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال ششم، شماره 19.
چگنی‌زاده، غلامعلی. (1392). «موازنه قوا و روابط راهبردی چین با ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه روابط خارجی،  سال پنجم، شماره 4.
خالوزاده، سعید. (1374). مواضع شورای امنیت در قبال جنگ عراق و کویت، تهران: دفتر مطالعات وزارت امور خارجه.
دانشور، فاطمه. (1391). «کاربست توزان طلبی نرم در رویکرد اروپا در برابر آمریکا پس از جنگ سرد با مطالعه موردی: سیاست خارجی و دفاعی اروپا و پرونده هسته ای ایران»، پایان نامه کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، زمستان 1391.
دهشیری، محمدرضا و گلستان، مسلم. (1395). «الگوی رفتاری قدرت‌های بزرگ در مدیریت بحران بین‌المللی سوریه در نظام تک-چندقطبی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 28،  صص 38-1.
ذاکریان مهدی. (1382). «آمریکا: از سازمان ملل متحد تا یک جانبه‌گرایی برتری‌جویانه»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای.
ذوالفقاری، وحید. (1394). «روسیه و شورای امنیت سازمان ملل متحد با تاکید بر شیوه رأی دادن»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 91.
رابرتز، آدام. (1371). «عصر تازه‌ای در روابط بین‌الملل»، ترجمه مهبد ایرانی‌طلب، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 57و58.
راست، بروس و استار، هاروی. (1381). سیاست جهانی؛ محدودیت‌ها و فرصت‌های انتخاب، ترجمه علی امیدی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
رحمانی، منصور و میری، احسان. (1394). «تأثیر مؤلفه‌های موازنه نرم چین و روسیه بر هژمونی آمریکا»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 92.
رضایی، علیرضا. (1387). «چین و موازنه نرم در برابر هژمونی آمریکا در عرصه نظام بین‌الملل»، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 16.
سازمند، بهاره و عظیمی، ابوالفضل و نظری، علی اکبر. (1389). «نظریه موزانه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر»، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره چهارم، صص 274-251.
شفیعی، نوذر و کمالی‌زاده، یونس. (1389). «تبیین روابط چین و آمریکا در برابر سازمان همکاری شانگهای بر اساس نظریه موزانه قدرت نرم»، مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 7.
صباغیان، علی. (1376). نقش میانجی‌گری در حل وفصل اختلافات بین‌المللی، تهران: وزارت امورخارجه.
صیادی، حسن. (1386). «عوامل بازدارنده در حل بحران کوزوو»، روزنامه کیهان، ش 19011.
طباطبایی، سید محمد و قیاسی، امیر. (1392). «راهبرد سیاسی و امنیتی آمریکا در قبال چین بر اساس تئوری موازنه نرم»، فصلنامه مطالعات جهان، دوره سوم، شماره 2، صص 302-269.
عسگرخانی، ابو محمد و قهرمانی، محمدجواد. (1392). «افزایش قدرت چین و واکنش ایالات متحده و هند در برابر آن»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 17، صص 53-33.
عسگری، محمود. (1387). «موزانه نرم در برابر قدرت برتر یکجانبه گرا»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال ششم، شماره 9.
قاسمی، فرهاد. (1390). نظریه‌های روابط بین الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
قاسمی، فرهاد. (1391). «بنیان‌های نظری موازنه قوای هوشمند در شبکه‌های فاقد معیار منطقه‌ای»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال هشتم، شماره اول، 213-172.
کرمی، امیر سعید. (1373). «نقش شورای امنیت سازمان ملل در بحران کویت»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام‌صادق (ع).
کرمی، جهانگیر و کوزه گرکالجی، ولی. (1393). «الگوهای ضد هژمونیک ایران، روسیه و چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 85.
کولایی، الهه و مرادی، فتح آ... (1389). «فپیامدهای امنیتی سازمان شانگهای در آسیای مرکزی»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 4، صص 235-217.
کیانی، داوود و خان محمدی، زهره. (1392). «واکاوی علل حضور روسیه در بحران سوریه»، راهبرد، سال بیست و دوم، شماره 69.
لیتل، ریچارد. (1389). تحول در نظریه‌های موزانه قوا، ترجمه غلام علی چگنی زاده، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
متقی، ابراهیم. (1387). «ژئوپلتیک تعادل و موازنه نرم»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهارم، شماره اول. صص 35-8.
متقی، ابراهیم. (1390). «یکجانبه‌گرایی وتداوم دیپلماسی فشار»، روزنامه همشهری.
متقی، ابراهیم. (1387). «ژئوپلتیک تعادل و موازنه نرم»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهارم، شماره اول.
مرشایمر، جان. (1388). تراژدی قدرت‌های بزرگ، ترجمه غلام علی چگنی‌زاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
مشیرزاده، حمیرا. (1388). تحول در نظریه‌های روابط بین الملل، تهران: انتشارات سمت.
مورگنتا، هانس. (1374). سیاست میان ملت‌ها تلاش، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه.
موسی‌زاده، رضا و خسروی، بهنام. (1394). «بریکس و نهادسازی بین‌المللی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره 4، صص 145-111.
میرترابی، سعید و علی تبار، محمد باقر. (1395). «راهبرد امنیتی روسیه در دوره 2015-2005؛ از موازنه گرایی نرم تا موازنه گرایی سخت»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 29، صص 62-31.
واعظی، محمود. (1389). «نقش قدرت‌های بزرگ در منطقه خلیج فارس و چالش‌های هژمونی آمریکا»، روابط خارجی، سال دوم، شماره ششم، صص 42-7.
Joseph S. Nye, (1990) “The Changing Nature of world power”, Political science Quarterly”, 105
Pape/Robert A.2005.”Soft Balancing Against the unitedstates”/International security/vol.30.No.1,summer
Waltz/ Kenneth. (1979).”Theory of International politics”,New York:Addison worely
Waltz/ Stephen M.2004.”can the united states Be Balanced?/prepared for delivery at 2004 Annual meeting of the American political sience Association.
Brooks.G.Stephen and Wiliam.C.Welforth, (2005), Hard time for soft balancing, international security.vol30.no1.
Paul, T.V, (2005), Soft balancing in the age of us primacy, international security.no 30.
Saltzman. Ilai, (2011), Soft balancing as foreign policy: assessing American strategy toward japan in the interwar, foreign policy analysis, Tel Aviv university.
Snyder.H.Glenn, (2002), Mearsheimers world-offensive realism and the struggle for security, international security. vol27.no1.
Walt.M.Stephan, (2005), Taming American Power: The global response to us primacy, new York: Norton.
Walt.M.Stephan, (1985), Alliance Formation And The Balancing of world Power, international security.vol9.No4.
 
آدرس سایت‌ها:
امیر انتخابی شهرود، راهکارهای چین در مقابل آمریکا، به نقل از سایت
12/11/88http://aftabnews.ir/vdcjtieh.uqeiozsffu.html
میر طاهر، سیدرضا، غرب واقدام نظامی علیه سوریه، به نقل از سایت 4/1/91http://www.siasatema.com/NSite/FullStory/News/?Id=3266826- 45 آفتاب، واکاوی سیاست خارجی پوتین، به نقل از سایت 18
پژوهش های روابط بین الملل
دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30
اسفند 1397
صفحه 39-74