پژوهش های روابط بین الملل

حکمرانی و سیاست گذاری در قبال بحران منابع آب در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی گرایش سیاستگذاری عمومی، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 استادیار گروه آموزشی علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ایران

3 استادیار و عضو هئیت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

10.22034/irr.2021.134322

چکیده

وجود بحران آب در کشورمان یک واقعیت است و منابع و مراجع مختلف داخلی و خارجی نیز ضمن اثبات مسئله سعی بر ارائه رهکارهایی برای برون‌رفت از این مسئله هستند. خشک‌شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و طوفان‌های گردوغبار از نمودهای عینی بحران آب در ایران هستند. در این بین نگرش قانونگذاران به حل بحران آب به تصویب قوانینی از قبیل قانون حفظ و حراست منابع آب‌های زیرزمینی کشور، قانون آب و ملی شدن آن، قانون توزیع عادلانه آب منتهی شده؛ هرچند در مجموع قادر به کاهش یا رفع بحران آب نشده‌اند و وضعیت همچون گذشته بوده و بلکه از شدت بیشتری نیز برخوردار شده است. در این بین پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای با امعان نظر به دیگاه اقتصاد سیاسی، با نگرش بسیط نسبت به مقوله‌هایی همچون سیاست‌گذاری، نهادگرایی به عنوان مدلی برای کشف ناکارآمدی‌های قوانین گذشته و باز تعریف رابطه نهادهای دخیل در مدیریت آب از طریق وضع قانون جدید و نیز ارائه پیشنهادات همسو با منافع ملی کاهش بحران آب در ایران را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Governance and policy in response to the water resources crisis in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • reza bagheri 1
  • parviz ahadi 3
  • alireza esmaeilzad 3

1 PhD Student in Political Science, Department of Public Policy, Department of Political Science and International Relations, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

3 Assistant Professor and Faculty Member, Department of Political Science, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

The existence of water crisis in our country is a fact and various domestic and foreign sources and authorities, while proving the problem, are trying to provide solutions to get out of this problem. Drying of lakes, rivers and wetlands, declining groundwater levels, land subsidence, water quality degradation, soil erosion, desertification and dust storms are objective manifestations of the water crisis in Iran. In the meantime, the attitude of the legislators to solve the water crisis has led to the adoption of laws such as the Law on Conservation and Protection of Groundwater Resources, the Law on Water and its Nationalization, the Law on Fair Distribution of Water; However, in general, they have not been able to reduce or eliminate the water crisis, and the situation is as in the past, but even more intense. In the meantime, the present study uses a descriptive method and library resources with a view to the perspective of political economy, with a simple approach to issues such as policy-making, institutionalism as a model for discovering the inefficiencies of laws. The past and the redefinition of the relationship between the institutions involved in water management through the enactment of a new law and the presentation of proposals in line with national interests will reduce the water crisis in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • policy making
  • crisis
  • political economy
  • water
احمدی، سیروس (1397)، «پیامدهای سیاسی- امنیتی خشک شدن دریاچه ارومیه»، فصلنامه ژئوپلتیک، شماره 3، پاییز 97.
استوکر، جری (1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، امیرمحمد حاجی­یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اشتریان، کیومرث (1389)، سیاست­گذاری عمومی در ایران، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
الوانی، سیدمهدی (1380)، تصمیم­گیری و تعیین خط­مشی دولتی، تهران: سمت.
حقیقت، سیدصادق، (1394)، روش شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
خداوردی، حسن(1397)، «جایگاه و نقش سازمان­های غیردولتی در توسعه امنیت انسانی»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، شماره 4، زمستان 1397.
دای، تامس (1387)، «مدل‌های تحلیل سیاست‌گذاری عمومی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 39.
ربیعی، علی (1387)، مطالعات امنیت ملی (مقدمه­ای بر نظریه­های امنیت ملی در جهان سوم)، چاپ چهارم، تهران: وزارت امور خارجه.
سیف­زاده، حسین(1379)، مدرنیته و نظریه­های جدید علم سیاست، تهران: نشر دادگستر.
عسکری بزایه، فاطمه (1395)، «حکمرانی آب: مروری بر مفاهیم، چالش­ها، ابزارهاو تدابیر نهادی»، نشریه مدیریت آب در کشاورزی، شماره 1، صص 34-25.
عمرانیان خراسانی، حمید (1393)، «حکمرانی خوب و مدیریت آب»، آب و توسعه پایدار، شماره 3.
فیروزیان، سارا(1395)، «بررسی اثرات و آسیب­های اجتماعی ریزگردها (مطالعه موردی شهرستان سیستان)»، چهارمین کنفرانس بین­المللی پژوهش در مهندسی علوم و تکنولوژی، یونان، آتن، شهریور 95.
قلی­پور، رحمت­اله (1389)، فرآیند سیاست­گذاری عمومی در ایران، تهران: مجلس شورای اسلامی.
کاویانی­راد، مراد (1393)، «بحران آب در کشور»، دیده­بان امنیت ملی، شماره 26.
کریمی­پور، یداله(1396)، «تبیین پیامدهای امنیتی تغییر اقلیم در حوضه آبریز مرکزی ایران»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 46، پاییز 96.
کریمی مله، علی(1394)، «امنیت بر مدار آب نقش آب در سیاست و مناقشات سیاسی»، ویژه­نامه اقتصادی روزنامه شرق، شهریور 94.
ماندل، رابرت (1379)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه: پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ملک­محمدی، حمیدرضا (1394)، مبانی و اصول سیاستگذاری عمومی، تهران: سمت.
ویلیامز، مایکل چارلز (1390)، فرهنگ و امنیت، ترجمه: روح­الله طالبی آرانی و مرتضی نورمحمدی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
(1392)، «مشروعیت و کارآمدی از رهیافت نهادگرایی و حقوقی­سازی سیاست»، https://www.khabaronline.ir/news/327768G
(1392)، «ریشه­شناسی بحران آب در در اصفهان»، بخش-خبر-2/22111-ریشه-شناسی-بحران-آب-در-اصفهان https://www.eghtesadonline.com/
(1393)، «اقتصاد سیاسی آب»، http://www.ayandeban.ir/1393/12/political-economy-water
(1396)، «گزارشی از نشست ریزگردها و پیامدهای آن بر امنیت اجتماعی در ایران»، http://www.ihcs.ac.ir/fa/news/15422/
(1396)، « بحران آب و امکان­سنجی اتصال پهنه­های آبی شمال و جنوب »، 30/10/99، https://www.mporg.ir/home/wid/news/id/79089/
(1399)، «اعتراض به خشک شدن دریاچه ارومیه 1390»، https://fa.wikipedia.org/wiki/
Colebatch, H.C (2002),  “What’s the Alternative? ” in policy, open university press. 
Fink, S (1986), Crisis Management, American Management Association, Amacom, New York.
Hermann, Charles F (2006), “International Crisis as a Situational Variable”, in Roseau(ed), International Politics and Foreign Policy, New York: The free Press.
Holsti, O. R. (1978), “Perceptions of Time, and Alternatives, and Patterns of communication as Factors in crisis Decision Making”, peace Research society papers.
Lowndes, Viven(2002), “theory and methods in political science”, New York: Palgrave Macmillan.
Madani, kaveh (2016), “Iran’s Socio-economic Drought: Challenges of a Water- Bankrupt Nation”, Iranian Studies .
Offe, c (1984), “contradictions of the Welfare State”, London: Lexington Books.
Peters, Guy(1999), “Institutional Theory in Political Science”, London and New York Continum.
Zografos. C, Goulden. M. C and Kallis. G (2014), “Sources of human insecurity in the face of hydro-climate change”, Global Environmental Change, vol. 29.

(2020), “OECD Water Governance Programme”, http://www.oecd.org/environment/publicationsdocuments/bestpracticesguidelines/

پژوهش های روابط بین الملل
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 40
فروردین 1400
صفحه 249-270