پژوهش های روابط بین الملل
سیاست خارجی ایران و چالش‌های فراروی ایران در حوزه اکو
نویسندگان
1 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده
به دنبال تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به‌منظور بی‌اعتمادسازی کشورهای حوزه خلیج فارس به ایران و در نتیجه سردی روابط میان طرفین، جمهوری اسلامی تلاش کرده تا با اتخاذ سیاست نگاه به شرق، منافع ملی خود را در ارتباط با کشورهای حوزه اقیانوس هند، آسیای میانه و قفقاز جستجو کند. اگرچه مشابهت‌های فرهنگی، زبانی و مذهبی موجب افزایش توانائی‌ها و ظرفیت‌های این حوزه (حوزه اکو) می‌شود، اما جمهوری اسلامی در این رابطه با دشواری‌هایی نیز روبه‌روست. در این پژوهش و در پاسخ به این پرسش که چالش‌های فراروی جمهوری اسلامی ایران در دست‌یابی به اهداف سیاست خارجی در حوزه اکو چیست؟، نویسندگان این فرضیه را ارائه داده‌اند که جمهوری اسلامی ایران به‌منظور تأمین اهداف سیاست خارجی خود در حوزه اکو با چالش‌های منطقه‌ای (پان‌ترکیسم، اسلام‌سلفی) و فرامنطقه‌ای(ایران‌هراسی) روبه‌رو است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Iran’s foreign policy and the challenges presented regarding ECO
نویسندگان [English]
- Hamid Ahmadi 1
- Fahimeh Sardashti 2
1 Professor, Department of Political Science, University of Tehran
2 PhD student in International Relations, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
چکیده [English]
Due to regional and international efforts to represent Iran as an untrustworthy country among the countries close to the Persian Gulf, causing a distant relationship between them, Islamic Republic of Iran has attempted to examine its national interests regarding the countries adjacent the Indian Ocean, Central Asia and Caucasus, by adopting the policy of “looking to the east”. Although, cultural, linguistic and religious similarities cause an increment in abilities and capacities of the zone (also known as the ECO zone), Islamic Republic of Iran is facing some difficulties in the matter. In this research and to answer the question of what the challenges faced by Islamic Republic of Iran in achieving the foreign policy goal regarding ECO are, theorists have provided the idea ,that in order to attain the foreign policy goals in ECO, the Islamic Republic of Iran will face regional (Pan-Turkism, Salafism) and trans regional (Iranophobia) challenges.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iran&rsquo
- s foreign policy
- ECO
- Pan- Turkism
- Salafism
- Iranophobia
احمدی، حمید(1388) «ترکیه ، پان ترکیسم و آسیای مرکزی»، فصلنامه اوراسیای مرکزی مرکز مطالعات عالی بین المللی ،2 ( 5). صص23-1.
اسماعیلی، حمیدرضا.(1386).القاعده از پندار تا پدیدار تهران:مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
اطهری، اسدالله و مشهدیان، بابک( 1391)،« سیاست خارجی امریکا در برابر برنامه هسته ای ایران: تأملی از پنجره واقع گرایی تهاجمهی» فصلنامه مطالعات منطقه ای: امریکا شناسی – اسرائیل شناسی ،13(4) . صص 38-1.
الرشید، مضاوی .( 1393). عربستان سعودی و جریان های اسلامی جدید، ترجمه رضا نجف زاده ،تهران:پژوهشگاه هنر، فرهنگ و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
امیدی، علی (1385) «تأثیر ژئوپلیتیک در رخوت هم‌گرایی اکو و بالندگی آ. سه. آن »، فصلنامه ژئوپلیتیک شماره 3، بهار صص157-122.
امیراحمدیان، بهرام .( 1384). روابط ایران و جمهوری آذربایجان : نگاه آذری ها به ایران ، تهران:دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
ایزدی، جهانبخش و رحیمی، سامان(1389)« تلاقی منافع سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در آسیای مرکزی و قفقاز پس از 11 سپتامیر 2001» فصلنامه رهنامه سیاستگذاری سیاسی، دفاعی و امنیتی ، 1(2)صص 95-70 .
برزگر، کیهان و قاسمی ، مهدی (1392)« استراتژی تهدید وجودی اسرائیل و امنیت ملی ایران»، فصلنامه روابط خارجی ،5 (1 )، صص 197-169.
بتی، رابی و برانسون، راشل(1380) «نشانه های مبهم ناتو در قفقاز و آسیای مرکزی» فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ترجمه شهرام فرسایی، (33 ) صص139-109 .
ارس، بولنت. (1378). استراتژی اسرائیل در جمهوری آذربایجان و آسیای مرکزی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه،( 20).بازیابی شده از: http://www.haqqyolu.com/fa/articles/view/4752/553/
،(دسترسی 1394 ،30 اردیبهشت).
پسندیده، سمیه. (1390). بررسی چرایی و چگونگی نفوذ تدریجی اسرائیل در منطقه آسیای مرکزی. مرکز بین المللی مطالعات صلح،بازیابی شده از: http://peace-ipsc.org/fa/?s=+1390&x=-769&y=-95، (1390،25 مهر)
تیشه یار، ماندانا (1388)«بررسی سیاست های ناتو در منطقه اوراسیا بر اساس نظریه برساخته گرایی» مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین المللی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، 2 ( 4)، صص 62-43.
حسین خانی، نورالله.(1384). روابط سیاسی ایران با کشورهای همسایه، چاپ دوم، تهران:انتشارات مسعی
- دلاورپوراقدم، مصطفی.(1389). امنیت نرم و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران،تهران: مجلس شورای اسلامی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
دیکایا، محمد(1379) «بازی بزرگ جدید در آسیای مرکزی : ترکیه، روسیه و ایران» ،فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ترجمه باغبان کندری، (30 )، صص 164-139.
زارعی، بهادر.(1388). نگرشی بر سیاست خارجی ایران د رمناطق ژئوپلیتیکی خزر و آسیای جنوبی، تهران: انتشارات بهمن برنا .
سجادپور، سیدمحمدکاظم و کریمی قهرودی، مائده(1390)« رقابت هسته ای هند و پاکستان و پیامدهای آن برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی ،14 ( 4)، صص 260-227.
سیف الدین ارول، محمد(1383) «سیاست آمریکا در آسیای مرکزی و اوراسیا: مبارزه قدرت و تغییرات احتمالی در ساختار سیاسی آسیای مرکزی»، در دهمین همایش بین الملیی آسیای مرکزی و قفقاز ،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
عطایی، فرهاد(1379)« رقابت در منطقه، بررسی سیاستهای ایران و ترکیه»، فصلنامه مطالعات راهبردی ، 3 (3)،صص48-60.
عطایی، فرهاد و دیگران (1390) «سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه ترکیه در منطقه قفقاز جنوبی»، فصلنامه راهبرد،21( 63)، صص 66-37 .
علیزاده، امیر(1388)« مطالعه سیاست خارجی در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 »،راهبرد یاس(19) صص 276-281 .
فرزین نیا، زیبا.(1383). سیاست خارجی پاکستان : تغییر و تحول ،تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
قادری حاجت ، مصطفی و نصرتی، حمیدرضا(1391)« اهداف ژئوپلیتیکی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در آسیای مرکزی»، فصلنامه ژئوپلیتیک،8(2) صص91-70
کشاورزشکری، عباس .(1392). فرصت ها و چالش های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه ،تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق
گوس، اف گریگوری(1390)«سیاست خارجی عربستان سعودی»، در کتاب سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، تألیف از ریموند هینه بوش و انوشیروان احتشامی ترجمه رحمن قرمان پور و مرتضی مساح، تهران انتشارات دانشگاه امام صادق
لاندو، جیکوب. (1382). پان ترکیسم یک قرن در تکاپوی الحاق گری، ترجمه حمید احمدی تهران: نشرنی
متقی، افشین.( 1392). حضور اسرائیل در قفقاز و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، مرکز مطالعات صلح،بازیابی شده ازhttp://peace-ipsc.org/fa/?s=%D9%85%D8%AA%D9%82%DB%8C+1392&x=5&y=2
(1393، 30 اردیبهشت).
محمدی فومنی، حسین.(1389) .نوروز در کشورهای همسایه و جهان، بازیابی شده از: اwww.tabnak.ir/fa/news/152962/ ،(1394، 2خرداد).
مسعودنیا، حسین(1390)«عوامل مؤثر در تکوین و رشد بنیادگرایی در پاکستان» فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، 3(8)، صص 116-83 .
مشیرزاده، حمیرا و مصباح، احسان( 1390)« موضوع اسرائیل در گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» فصلنامه روابط خارجی، 3(1)،صص 257-235.
ملازهی، پیرمحمد(1384) «فرصت ها و تهدیدهای امنیتی فرسوی جمهوری اسلامی ایران در نگرش به موضوع افغانستان» در کتاب امنیت بین الملل ،گردآوری علی عبد الله خانی، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
میرمحمدی، سیدرضا. (1392). ایران هراسی و حضور روبه افزایش اسرائیل درجمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز، مرکز مطالعات صلح،بازیابی شده از: http://peace-ipsc.org/fa/?s=+1392&x=-769&y=-95، (1393،15تیر).
نظرپور، داوود و موسوی ، احمد(1392) «روابط ترکیه- امریکا در دههه قرن 21 میلادی(تحول در الگوهای سنتی)» فصلنامه مطالعات منطقه ای: امریکا شناسی- اسرائیل شناسی ،14(2)، صص 92-69.
یاسری، ابوذر. (1387). رژیم اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران :تعارض هویت و منافع ملی ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
Ataee, Farhad (2000), Iran and Turkey in Post-Soviet Central Asia, Discourse: An Iranian Quarterly, vol 2, no1 Summer 147-170.
Balcer,Adam(2013),Between Energy And Soft Pan-Turkism: Turkey And The Turkic Republics, Turkish Policy Quarterly ,vol 11, N 2 .
Bengio, Ofra (2012), Are Iraq and Turkey Models for Democratization? Middle East Quarterly summer No 2.
Cornell, Svante E (2006), The Politicization of Islam in Azerbaijan, Available at www.silkroadstudies .org/.2006-10-SRP-cornell-islam-Azerbaijan.pdf,(accessed on2013 August 4).
Dilek, Kaan (2015), Affect of The Shia With The Geopolitics And Iran For Turkeys Relations , Available at: www.impr.org.tr/en/affect-of-the-shia-geopolitics-and-iran-for-turkeys-relations-with-the-arab-world/ (Accessed on 2014 june).
Efegil, Ertan (2008) ,Turkish AK Party,s Central Asia and Caucasus Policies: Critiques and Suggestion , Available at: www.cria-online.org/4-6 htmi(Accessed on 2014, December5).
Frappi, Carlo (2013), Central Asia,s Place in Turkey,s Foreign Policy, Available at: www.ispionline.it/sites/default/files/.../analysis_225_2013.pdf (Accessed on2014, May21).
Iran, Arab League in Central Asia and Caucasus (2014), Available at www.irna.ir/irna-Arab-League-in-central-asia (Accessed on 2015, August 14).
Gaziev, Jamshid (2000), Islamic Revival in Post – Independence in Uzbekistan, Praxis The Fletcher Journal of Development Studies, vol, xvl ,pp 1-15.
Goyushov, Altay (2009) Islamic Rivival in Azerbaijan , Current Trends in Islamist Ideology, vol 7, PP 66-81 .
Leghari, Faryal (2014), Better Iran- Pakistan Relations in The Pipeline, Available at: http://gulfnews.com/news/world/pakistan/better-iran;pakistan-relations-in-the-pipeline-1.1331107 (Accessed on 2015, November 8).
Liles, Thomas (2014), Azerbaijan and Iran Find common Cause, Available at:
www.tol.org.client/article/24587- azerbaijan-and-iran-find- common- cause,(Accessed on 2015, June 13).
Lisnyyansky, Dina (2008),Tashayu(Conversion to Shiism ) in Central Asia and Russia ,Current Trends in Islamist Ideology, vol 8, PP 105-112.
Magister, sandro (2014),From Lebnan to Central Asia, The Rise of Shia Muslim, Available at www.chiesa.espresso republica.it/articolo/765412eng=y,(accessed on2015, July 2).
Peyrous, Sebastian and Ibrahimove, Sadykzhan (2010),Iran’s Central Asia Temptations, Current Trend in Islamist Ideology , vol 10, PP 87-101.
Peyrous, Sebastian (2014) ,Iran’s Growing Role in Central Asia? Geopolitical Economic And Political Profit and Loss Account, Available at:
www.studies.aljazeera.net/en/dossiers/2014/04/2014416940377354.hmi (Accessed 0n 2014, March 7).
Rovshenoghlu, Kenan and Balcia, Bayram (2013) , Syria, Azerbayjan And The Sunni-Shia Divide, Available at:
www.theglobalist.com/syria-azerbaijan-sunni-shia-divide/ ,(Accessed on 2014,Desember 6).
Rubin, Michael (2012), Iranian Influence in the South Caucasus and the Surrounding Region, Available At: www.aie.org/../2012../-iranian-influance-in-the-south-caucasusand-the-surrunding-152523983079.pdf (Accessed on 2014 ,August 1).
Saghafi Ameri, Nasser (2009)’Iranian Foreign Policy : Concurrence of Ideology and Pragmatism, at The Iranian Revolution at 30 , available at:
www.mideasti.org (Accessed on2014,April 9).
Tadjbakhsh, Shahrbanou (2013),The Persian Gulf and Afghanistan: Iran and Saudi Arabia's Rivalry Projected Available at: http://commons.wikimedia.org/wiki/file:cairostreet Persian Gulf.ipg (Accessed on 2015, June 5).
www.IRNA.ir/fa/news/46838/30827658کد خبر 1390.
www.qodsonline.ir/nsite/fullstory/news/?id=209610.
Wheeler, Thomas (2013), Turkeyوs Role and Interest in Central Asia, Available at:
www.sarerworld.org.uk/../turkeys-Role-and-interests-in-central-asia-pdf (Accessed on 2014,July 10).
)