تجدید حیات سیاسی شیعیان و کشمکشهای فرقهای ـ مذهبی در خاورمیانه
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 استاد مدعو گروه روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
چکیده
به دنبال تجدید حیات سیاسی شیعیان در خاورمیانه، محققین پژوهش معتقدند وقوع تحولات عربی و گسترش موج دموکراسیخواهی در خاورمیانه، تحولات بحرین، سوریه، یمن و حل دیپلماتیک مسئله هستهای ایران، موجب تقویت جایگاه ایران با بافت هویتی شیعه در منطقه شده، که همزمان نگرانی قدرتهای منطقهای و بینالمللی از تغییر توازن قدرت منطقهای به سود ایران و به دنبال آن کشمکشهای فرقهای ـ مذهبی در خاورمیانه را در پی داشته است. بر این مبنا پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه؛ علت تنشها و کشمکشهای فرقهای ـ مذهبی در خاورمیانه چیست؟ فرضیه پژوهش حاکی از آن است که؛ عامل تنش، کشمکش و جنگهای فرقهای ـ مذهبی در خاورمیانه، تلاش قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای و گروههای وابسته برای برهم زدن موازنه قوای موجود در منطقه به دنبال وقوع تحولات ذکر شده میباشند. پژوهش حاضر در دو بخش سازماندهی شده است؛ در بخش نخست، به شرح و تبیین رویدادهایی میپردازد که منجر به تجدید حیات سیاسی شیعیان و تغییر توازن قوای منطقهای به سود ایران گردیده، و در بخش دوم به واکنش بازیگران منطقهای و فرامنطقهای و تلاش آنها برای برهم زدن توازن قدرت منطقهای به زیان ایران از طریق دامن زدن به کشمکشهای فرقهای ـ مذهبی میباشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Identication of Shiite and Religious Conict in the Middle East
نویسندگان [English]
- Sediqeh Zare 1
- Hamid Ahmadi 2
1 PhD student in International Relations, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
2 Visiting Professor, Department of International Relations, Islamic Azad University, Science Research Branch, Tehran
چکیده [English]
Looking for Shiite political revival in the Middle East, researchers believed the study of the Arabic development and expansion of democracy in the Middle East, developments in Bahrain, Syria, Yemen and diplomatic resolution of the Iranian nuclear issue are concerns of regional and international powers of the regional balance of power in favor of Iran and the subsequent religious conflicts in the Middle East has been followed. Based on this main question is that, what are sectarian tensions and religious conflicts in the Middle East? The hypothesis suggests that tension, religious conflict and sectarian war in the Middle East, regional and transregional powers to try and affiliated groups to disturb the balance of power in the region following developments mentioned. This study is organized in two parts; The first part focuses on explaining the events that led to Shiite political revival and changing the regional balance of power in favor of Iran. In the second part the reactions of Regional and international powers and their efforts to change regional balance of power against Iran Through religious and sectarian conflict.
کلیدواژه‌ها [English]
- Shiite political revival
- Iran
- regional
- Trans
- regional powers
- sectarian wars
- Middle East
ابراهیمی، نبی‌الله. (1391). «اخوان‌گرایی و سیاست خارجی قطر در قبال انقلاب‌های عربی 2011»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 15 (1).
احمدیان، حسن و محمد زارع. (1390). «استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، 2 (3).
اسدی، ع. (1390). تحولات جهان عرب و و دگرگونی در ائتلاف‌های منطقهای. بازیابی‌شده از: www.tisri.org.
............ . (1393). خیزش داعش و بحران امنیتی در عراق. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
........... . (1394). «اهداف و پیامدهای تجاوز نظامی ائتلاف سعودی به یمن»، همشهری دیپلماتیک، (87).
اعلایی، حسین. (1391). «تحلیل تغییرات موازنه قوا در خاورمیانه در پی قیام‌های مردمی در کشورهای عربی»، فصلنامه سیاست خارجی، 26 (4).
افشای اطلاعات کلیدی از منابع مالی داعش، (تیر 1394)، پایگاه خبری المیادین، قابل بازیابی در:
www.seratnews.ir
افضلی، رسول و دیگران. (1392). «پیامدهای راهبردی تغییر رژیم و برقراری دموکراسی در بحرین»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 16 (1).
الشهابی، سعید. (1391). «بی‌وفایی اعراب نسبت به انقلاب مردم بحرین»، ترجمه محمدماجد نجار، ماهنامه اخبار شیعیان.
برزگر، کیهان. (1392). ایران، عراق جدید و نظام سیاسی- امنیتی خلیج‌فارس. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
بوزان، باری و الی ویور. (1388). مناطق و قدرت‌ها: ساختار امنیت بین‌الملل. ترجمه رحمان قهرمان‌پور. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پولاک،ک. (2013). غیرقابل‌تصور؛ ایران، بمب و استراتژی آمریکا. روزنامه نیویورک تایمز. ترجمه صفایی. بازیابی شده از: http://www.nytims.com.
جانسیز، احمد و سجاد بهرامی‌مقدم. (1392). «رقابت منطقهای ایران و عربستان: (2013ـ2011)»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 20 (2).
جرجیس، فواز. (1382). آمریکا و اسلام سیاسی: رویارویی فرهنگ‌ها با تضادها. ترجمه سیدمحمدکمال سروریان. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جعفری، علی‌اکبر و محمد دادپناه. (1391). «مخالفت ایالات متحده آمریکا با دانش هستهای ایران و امنیت اسرائیل»، فصلنامه تحقیقات بین المللی و سیاسی، (10).
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد و محمد محمدیان. (1391). «جایگاه منطقهای جمهوری اسلامی ایران در دهه اول قرن بیست‌ویکم»، نشریه چشم انداز.
رحیمی، سهیلا. (1393). «مواضع بازیگران منطقهای و بینالمللی بحران عراق»، دیده‌بان امنیت ملی، (28).
رمضانی، ا. (1394). چشم‌انداز منطقهای توافق هستهای. بازیابی‌شده از: www.hamshahrionline.com.
فلاح، ر. (1391). اهداف و چالش‌های راهبردی ترکیه در تحولات سوریه. بازیابی‌شده از: www.siasatroz.ir.
فولر،گراهام و رند رحیم فرانکه. (1384). شیعیان عرب؛ مسلمانان فراموش‌شده. ترجمه خدیجه تبریزی. قم: انتشارات شیعه‌شناسی.
کاستلز، امانوئل. (1380). عصر اطلاعات: قدرت هویت. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: انتشارات طرح نو.
کرمی، ج. (1394). رقابت ژئوپلیتیک روسیه و ترکیه در خاورمیانه. بازیابی‌شده از:http://siasatroz.ir.
کرمی، کامران. (1391). «یمن در نگاه استراتژیک عربستان». مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
کمک تسلیحاتی شاهزاده سعودی به داعش، (شهریور 1393)، خبرگزاری یمن، قابل بازیابی در:
www.fardanews.com
محمدی، مصطفی. (1392). «بررسی نقش قطر در تحولات منطقه با تأکید بر تحولات سوریه»، مجله اطلاعات راهبردی، 11 (117).
مسعودنیا، حسین. (1390). «ترکیه و بحران سوریه؛ از میانجی‌گری تا حمایت از مخالفان»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 1 (4).
مقصودی، مجتبی و شقایق حیدری. (1390). «بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش‌های عربی در کشورهای خاورمیانه»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، 2 (2).
منابع مالی گروه تکفیری داعش از کجاست؟ (آذر 1394)، الاهرام، قابل بازیابی در:
www.cgie.org.ir
موسوی، سیدحسن. (1388). «مذاکرات سوریه و اسرائیل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 12 (1).
میلانی، محسن. (1394). حقایقی درباره نقش ایران در یمن. ترجمه طلا تسلیمی. تارنمای دیپلماسی ایرانی به نقل از فارن افرز.
نصر، ولی‌رضا. (1383). «تجدید حیات شیعه»، ترجمه وحید‌رضا نعیمی. ماهنامه همشهری دیپلماتیک، (34).
نیاکویی، سید‌امیر و حسین بهمنش. (1391). «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها». فصلنامه روابط خارجی، 4 (4).
واتانکا، الکس (1393). تهران در صنعا چه می‌خواهد؟. ترجمه طلا تسلیمی. تارنمای دیپلماسی ایرانی به نقل از فارن افرز.
Committeri, C. (2012). When Domestic Factors Prevail Upon Foreign Ambitions: Russia's Strategic Game in Syria, International Affair Institute, IAI Working Papers 12.
Excerpts: Al-oacda tape, Threatens and Attacks. (2004). Available at: http://www.news.bbc.Co.uk/2/hi/middleeast. (Accessed on 2004, April 29).
Ehteshami, A and R. A. Hinnebusch. (2001). Syria and Iran: Middle Powers in a Penetrated Regional System. Routledge.
Fuller, G. E. (2011). US Should Support Arab Spring, Not Saudi Arabi's Dangerous Reaction. Available at: www.csmonitor.com. (Accessed on 2011, June 29).
Helfont, S. (2009). The Mouslim Brotherhood and the Emerging Shia Crescent, Foreign Policy Research Institue.
Kreutz, A. (2012). Syria: Rassia's Best Asset in the Middle East. Available at: www.ifri.org.
Katzman, K. (2013). Bahrain: Reform, Security, and U.S Policy, Congressionnal Research Service.
Lgnatiusm, D. (2012). Al-aaede Affiliate Playing Larger Role in Syria Rebellion, the Washington post, November 30.
Miller, B. (2007). States, Nations, and the Great Powers, the Sources of Regional War and Peace. Cambridge: Cambridge University Press.
Meyer, and et al. (2011). Russia Warns U.S, NATO against Military Aid to Syria Protests After Libya, Bloomberg.
Menashiri, D. (2001). Post Revolutionary Politics in Iran: Religion, Society and Power. London: Frank Cass.
Nasr, V. (2006). The Shia Revival: How Conflict within Islam Will Shape the Future, the voice for ethnic Carnegie Council for Ethics in International Affairs. Available at: http://.cceia.org/resources/transcripts/5400.html.
……. . (2006). When the Shiites Rise. Available at: http://.cceia.org/resources/transcripts/5400.html.
Oktav, O. (2011). The Gulf Statea and Iran: A Turkish Perspectiv. Available at: www.mepc.org/journal/middle-east-policy-arshivs (Accessed on 2011, December 27).
Ottaway, M. (2011). Bahrain: Between the United States and Saudi Arabia, Carnegie Endowment for International Peace.
Salisbury. (2015). Yemen and the Saudi–Iranian Cold War, Chotham House, (11).
Tolay, J. (2014). The EU and Turkey's Asylum Policies in Light of Syria crisis. Available at: www.iai.it/pdf/.
Zalewski, P. (2011). Islamic Evolution. Available at: www.foreignpolicy.com/articles/2011/08/11. (Accessed on 2011, August 23).
www.cgie.org.ir
)