چکیده
به رغم دغدغه‌های فراوان تحلیل‌گران و هشدارها مبنی بر ضرورت کاستن از اتکا به فروش انرژی‌های فسیلی، جمهوری اسلامی ایران کمکاکان متکی به صادرت انرژی است، ایجاد وقفه در صادرات این مقوله حیاتی تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران و طرح‌های توسعه‌ای به شمار می‌رود که بلافاصله تبعات فرهنگی و اجتماعی متعددی از آن منبعث می‌شود. چنین گزاره-ای حاکی از این است که ضرورت صادرات بی‌وقفه به یک مسئله‌ای امنیتی تحت عنوان امنیت صادرات انرژی مبدل شده است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی، جهت افزایش امنیت بازارهای بین‌المللی انرژی کشور و افزایش د‌ست‌آوردهای سیاسی ـ اقتصادی، محدودیت‌ها، الزامات و راهبردهای اصلی در حوزه دیپلماسی انرژی کدامند؟ شاخص‌هایی از جمله رویکرد ترکیبی، نگاه بلندمدت به طرح‌های انرژی منطقه، تشکیل معاونت دیپلماسی انرژی در وزارت امور خارجه، پرهیز از موازی‌کاری و کاربست رویکرد همیاری و هم‌افزایی بین سازمانی در عرصه داخلی، رویکرد دیپلماسی فعال فناوری، تنوع‌بخشی منطقه‌ای، تسری الگوی چانه‌زنی و توانمندسازی داخلی در حوزه خرد قرار دارند و چهار کلان راهبرد از جمله رویکرد اجرایی جهت رهایی از بن‌بست آسیای مرکزی، الزام اتخاذ نگاه منطقه‌ای، نگاه راهبردی به مرزهای غربی و دیپلماسی مقاومت و اتخاذ راهبرد انرژی در شرایط تحریم‌ها به منظور کاربست دیپلماسی امنیت انرژی پیشنهاد می‌شود. روش پژوهش کیفی است و همچنین سعی بر آن است که مسئله اصلی بار رویکرد تحلیل اسنادی مورد واکاوی قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
رضوی، سید عبداله، بیات، محمدباقر. (1398). «درسهای تجارت نفت و گاز جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر راهبردهای تجارت نفت و گاز روسیه در دوران تحریم»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، سال هشتم، شماره بیست و نهم، صص 154ـ 111.
طریقی ، نوشین و طاهری، ابولقاسم. (1398). «دیپلماسی انرژی در اسناد راهبردی سیاست خارجی ایران»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره هفتم، شماره چهارم،صص 261-282.
قنبرلو، عبدالله. (1393). «مبانی و مؤلفههای مفهومی اقتصاد سیاسی بینالملل»، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره دوم، صص 110ـ 87.
محتشم دولتشاهی، طهماسب. (1390). مبانی علم اقتصاد: اقصاد خرد، اقتصاد کلان، تهران: چاپ سی و یکم، ویراست ششم.
Collinsm, Craig and Packer, John (2006), Options and Techniques for Quiet Diplomacy, The Folke Bernadotte Academy press.
de sousa, jaime Pereira (2019), economic diplomacy a critical analysis, iscte, business school instituto universitario de lisboa.
Dinesh, Sindhu (2021), Strategic Salience of the Gwadar Port an Analytical Study, Journal of Defence Studies, Vol. 15, No. 1, pp. 53–78.
Emerson, Michael and Vinokurov, Evgeny (2009), Optimisation of Central Asian and Eurasian Trans-Continental Land Transport Corridors, the Centre for European Policy Studies (CEPS), working paper 07.
european commission (2021), report from the commission to the european parliament and the council, progress on competitiveness of clean energy technologies, com (2021) 950 final, (2021) 307 final.
Griffiths, Steven (2019), Energy diplomacy in a time of energy transition, Energy Strategy Reviews, 123456–89–1213.
Jalilvand, David Ramin (2019), Back to Square One? Iranian Energy After the Re-Imposition of Us Sanctions, Oxford Energy Comment.
karacan, rıdvan and others (2021), the impact of oil price on transition toward renewable energy consumption? evidence from russia, mdpi - publisher of open access journals, energies, 14, 2947. https://doi.org/10.3390/en14102947
Katzman, Kenneth (2021), Iran Sanctions, ongressional Research Service, .RS20871.
Khetran, MirSherbaz (2014), The Potential and Prospects of Gwadar Port, Institute of Strategic Studies Islamabad, Vol. 34, no. 1, pp. 70-89.
Munir, Muhammad and others (2013), Iran-Pakistan Gas Pipeline: Cost-Benefit Analysis, Journal of Political Studies, Vol. 20, Issue - 2, 161:178.
Shirazi, Homayoun and others (2016), The Effect of Economic Sanctions on Iran's Export, Iran. Econ. Rev. Vol. 20, No. 1, pp. 111-124.
Stanzel, Volker (2018), New Realities in Foreign Affairs: Diplomacy in the 21st Century, German Institute for International and Security Affairs, Swp Research Paper11.
Tomberg, igor (2009), iran in the European gas market: a Russian point of view, the inistitute francais des relations internationals (ifri).
)