چکیده
اسلام به عنوان یک دین فرازمانی و فرامکانی، قاعدتاً باید شیوه‌ها و قواعدی ارائه دهد که امروزه با رویکرد عمل‌گرایانه و تسهیل‌کننده، مبنای روابط و تعامل مسلمان‌ها با غیرمسلمان‌ها قرار گیرد. پرسش مقاله این است که راهبردهای پیش‌برنده و تسهیل‌کنندة اسلام برای داشتن روابط با غیرمسلمان‌ها کدام است؟ مقصود از اسلام، قرآن و سنت است و در مواردی به سیرة امام علی (ع) نیز اشاره شده است. منظور از «راهبرد» یا استراتژی؛ برنامه‌ها، روش‌ها، خط‌مشی‌ها، و رهنمودهای کلی، اساسی، و تقریباً دائمی است که برای رسیدن به اهداف خاص و از پیش تعیین شده، مورد استفاده قرار می‌گیرند. منظور از راهبردهای عمل‌گرایانه، راهبردهایی است که بیشتر جنبة عینی و عملی دارند و در روان‌سازی تعاملات و روابط بین مسلمان‌ها و غیر مسلمان‌ها، نقش و تأثیر قابل‌توجه‌ای ایفا می‌کنند و می‌توانند موانع و بن‌بست‌های پیش رو را از میان بردارند. راهبردهای عمل‌گرایانة اسلام را در روابط با غیر مسلمان‌ها، در سه دسته مورد بحث قرار داده‌ایم، نخست راهبردهای معطوف به مذاکره و گفت‌و‌گو شامل: اصالت گفت‌و‌گو، برحق ندانستن خود در گفت‌و‌گو، و نپرداختن به موضوعات مناقشه‌برانگیز، دوم راهبردهای معطوف به توافق شامل: ادای حقوق دیگران، و توافق بر سر مشترکات، و سوم راهبردهای معطوف به اجرا شامل: پایبندی به عدالت، و ایجاد قرارداد و پایبندی به آن.
کلیدواژه‌ها
)